Κριτική στο κείμενο της Ελένης Πορτάλιου του ΣΥΡΙΖΑ, ''Για ένα μαζικό, δημοκρατικό, αριστερό κόμμα''

Εναλλακτικος τίτλος: Έντεκα θέσεις για την Πορτάλιου! Πρόκειται για κείμενο που ασκεί κριτική από μαρξιστική σκοπιά σε εκείνο που αναδημοσιεύσαμε προ ημερών. Εκτός των πολεμικών σχολίων ("μαρξιστές-απατεώνες του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ"), συναντούμε σ' αυτό μια σειρά από θεωρητικά ζητήματα που αφορούν τις σχέσεις κοινωνικών τάξεων, πολιτικών σχηματισμών και κρατικού μηχανισμού. Δυστυχώς, λόγω μεγέθους, παρέλειψα τα συγκεκριμένα χωρία του αρχικού κειμένου που σχολιάζονται εδώ, τα οποία ο αναγνώστης μπορεί να εντοπίσει στην προηγούμενη ανάρτηση, ή επισκεπτόμενος απλώς το μπλογκ Τάξεις και Ηθική. W. K.


Αναδημοσίευση από Τάξεις και Ηθική

Το κείμενο της Ελένης Πορτάλιου ''για ένα μαζικό, δημοκρατικό κόμμα'', θεωρώ πως είναι χαρακτηριστικό δείγμα της θεωρητικής και πολιτικής κατάστασης που ταλανίζει ένα χώρο όπως ο ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος, βγαίνοντας πια από τα αριστερά και ''εναλλακτικά'' κινήματα-νεφελώματα τα οποία είχε μέχρι πρότινος την πολυτέλεια να στηρίζει χωρίς να φθείρεται, καλείται πια να ενσωματωθεί πλήρως στους κανόνες του αστικού παιχνιδιού, τους οποίους από πολύ παλιά, ακόμη και αν δεν είχαν επίγνωση αυτού πολλά μέλη του, καταστατικά υπηρετούσε. Δεν θα προχωρούσα σε αυτή την κριτική, αν το κείμενο δεν είχε αξιώσεις θεωρητικής ''θεμελίωσης'' ή γαρνιρίσματος των προβαλλόμενων θέσεων, σε μια περίοδο τόσο κρίσιμη για το εργατο-λαικό κίνημα Δεν θα αναφερόμουν, επίσης, συγκεκριμένα σε αυτό το κείμενο, αν δεν το έβλεπα σαν μια πολύ ικανοποιητική συμπύκνωση της εντελώς αστήρικτης και επικίνδυνης, με το τρόπο που γίνεται, ''ανανέωσης'' του ''μαρξισμού'', όπως εκφράζεται και από το περιοδικό ''Θέσεις''.

1. Θα μπορούσε κανείς, αρχικά, να αντιπαρατάξει το κείμενο του Λ.Αλτουσέρ, ''Γιατί το Κράτος είναι μια μηχανή'', που έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό ''Θέσεις''. Εκεί ο Λ.Αλτουσέρ επιχειρηματολογεί υπέρ ακριβώς αυτής της ''εξωτερικότητας'' των κυριαρχούμενων τάξεων σε σχέση με το Κράτος. Αυτό που υποστηρίζει είναι πως το Κράτος είναι μια μηχανή μέσα από την οποία εισρέει και μετασχηματίζεται μόνο το πλεόνασμα ισχύος της αστικής τάξης στη σχέση της με την εργατική τάξη. Το Κράτος πρέπει σε ένα βαθμό να αυτονομείται από την ταξική πάλη, για να επιδρά σε αυτήν σαν ''όργανο της αστικής τάξης''. Αυτή είναι και η θέση των Μάρξ-Λένιν. Φυσικά, υπάρχουν κείμενα του Μάρξ που φαίνεται πολύ περισσότερο το Κράτος ως κοινωνική σχέση, ιδιαίτερα στα ιστορικά του κείμενα. Πάνω σε τέτοια αποσπάσματα επιχειρηματολογούσε πάντα ο Πουλαντζάς. Το επιχείρημα κεφάλαιο=κοινωνική σχέση, κράτος=κοινωνική σχέση έχει χρησιμοποιηθεί από πολλούς θεωρητικούς του κράτους, όπως ο Bob Jessop (γνωστός για το έργο του πάνω στον Πουλαντζά), στο ''Κρατική εξουσία: μια στρατηγική-σχεσιακή προσέγγιση''.

Εδώ όμως κρύβεται μια πονηρή παγίδα. Πράγματι, το να θεωρούμε το κράτος κοινωνική σχέση, που αποτελεί ''υλική συμπύκνωση της ταξικής πάλης'', ανοίγει διάφορες προοπτικές σε σχέση με την ανάλυση που σταματά στην απλή διαπίστωση ότι το Κράτος είναι ''όργανο της ταξικής πάλης''. Ωστόσο, αν δούμε την κοινωνική σχέση ''Κεφάλαιο'', που χρησιμοποιείται ως παράδειγμα και σε παραλληλισμό με το Κράτος, αυτή δεν συμπυκνώνει απλά ένα συσχετισμό δυνάμεων. Γιατί αυτή η ''συμπύκνωση'', έχει το εξής όριο: το ότι οι τάξεις που εμπλέκονται σε αυτή την κοινωνική σχέση (σχέση-Κεφάλαιο), παραμένουν δύο, ριζικά διαχωρισμένες και ριζικά ανταγωνιστικές μεταξύ τους, στη βάση της απόλυτης εξωτερικότητας των μέσων παραγωγής από την εργατική τάξη. Η απόλυτη αυτή εξωτερικότητα εμφανίζεται στο ''Κεφάλαιο'' του Μάρξ με τη ταξική βία της πρωταρχικής συσσώρευσης που άσκησε η αστική τάξη πάνω στους αγρότες, τους μικροιδιοκτήτες, τους μικροτεχνίτες κλπ.

Διαφορετικά ειπωμένο: Έστω ότι έχουμε μια διαλεκτική ''ενότητα αντιθέτων'', ενότητα των αντιμαχόμενων τάξεων. Το Κράτος αποτελεί ''υλική συμπύκνωση'' του modus vivendi, της εκάστοτε ιστορικής ισορροπίας δυνάμεων. Δηλαδή το Κράτος αποτελεί υλική έκφραση αυτού του modus vivendi, ή καλύτερα ''συμπύκνωμα'' και αποκρυστάλλωμα. Η θέση αυτή, αν παραμείνει με αυτή τη διατύπωση, οδηγεί στο συμπέρασμα πως ένας άλλος συσχετισμός δυνάμεων μεταξύ των τάξεων θα συμπυκνωθεί υλικά σε ένα διαφορετικό Κράτος. Αν λοιπόν έχουμε ένα συσχετισμό ''υπέρ της εργατικής τάξης'', τότε θα έχουμε και ένα ''εργατικό Κράτος''.

Το Κράτος όμως, επειδή σήμερα είναι ''αστικό κράτος'', δεν συμπυκνώνει απλά ''τον συσχετισμό δυνάμεων μεταξύ των τάξεων''. Έχει εγγεγραμμένη την ριζική εξωτερικότητα των δύο τάξεων. Η διαλεκτική ''ενότητα αντιθέτων'', ενότητα των δύο τάξεων, είναι πάντα ενότητα αντιθέτων, και όσο ενότητα και να είναι, πρέπει οι δύο όροι της αντίθεσης, οι δύο τάξεις, να μένουν πάντα ριζικά διαχωρισμένες. Η θέση ότι το Κράτος αποτελεί ''υλική συμπύκνωση του συσχετισμού δυνάμεων'', δηλώνει πως ο συσχετισμός συμπυκνώνεται ως ενότητα, ως ενιαία κατάσταση συσχετισμού δυνάμεων. Αυτή όμως η συμπύκνωση, δεν πρέπει να συμπυκνώνει τον ταξικό συσχετισμό δυνάμεων μόνο ως ενότητα και ως ενιαία κατάσταση, αλλά πρέπει να συμπυκνώνει και το ''υπόλειμμα'' ριζικής εξωτερικότητας, ριζικής κυριαρχίας και απόλυτης διαφοράς της άρχουσας τάξης πάνω στην εργατική. Με την έννοια που ο αρεστός στην Κουμουνδούρου Ζ.Λακάν, λέει πως τα δύο φύλα ''έχουν μια μη-σχέση'' (που διαφέρει από το ότι δεν έχουν καμία σχέση). Μέσα σε μια διαλεκτική ενότητα, υπάρχει μια απόλυτη διαφορά, σαν ''κενό'' και αγεφύρωτο χάσμα εγγεγραμμένο στο εσωτερικό της. Αυτό το χάσμα, δεν μπορεί να γεφυρωθεί μέσα από την ίδια την διακύμανση της ταξικής σχέσης. Γιατί όσο υπάρχει ταξική σχέση και ενότητα των αντιθέτων με κυρίαρχο και κυριαρχούμενο, όταν τείνει ο κυριαρχούμενος πόλος (εργατική) να απειλήσει την άρχουσα τάξη, θα αναδύεται πάντα στην επιφάνεια της σχέσης η απόλυτη διαφορά των τάξεων, δηλαδή μια ωμή βία, μια δικαστική απόφαση ενάντια στην απεργία της Χαλυβουργίας. Άλλωστε, όσον αφορά την απεργία, η στάση του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ και του εκπροσώπου του Μητρόπουλου, μας έδειξε πόσο υποτιμά την ''πρωτόγονη'', τάχα, εξωτερικότητα των τάξεων ο ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ, ενσωματωμένος καθώς είναι στο Κράτος-Σχέση.

Το Κεφάλαιο, αγαπητοί προπαγανδιστές, δεν είναι απλώς σχέση. Είναι σχέση εγκαθιδρυμένη σε μια ταξική κυριαρχία και μια κάθετη, ταξική βία. Πολύ ωραία δείχνει ο Αλτουσέρ πως ο στρατός και ο υπόλοιπος σκληρός πυρήνας του κρατικού μηχανισμού δεν έχει συνδικάτα και δεν ''διαπερνάται'' από την ταξική πάλη ούτε ''συμπυκνώνει'' υλικά και ουδέτερα, σαν αρραγή ενότητα, έναν ''συσχετισμό δυνάμεων''. Θα επανέλθω με μεγαλύτερη σαφήνεια πιο κάτω.

Τί άλλο λέει το συγκεκριμένο απόσπασμα? Ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι δεν υπάρχει το ''εκτός'' Κράτος για ένα επαναστατικό κίνημα. Όλα είναι ''εντός''. Άρα, να αφεθούμε στο εντός του Κράτους. Καμία ''ανεξαρτησία'' (όου, πρωτογονισμός!) από το αστικό Κράτος δεν μπορεί να έχει το εργατικό επαναστατικό κίνημα. Πολύ ριζοσπαστικά όλα αυτά. Ας το κρατήσουμε αυτό ενόψει των παρακάτω.

2. Ορίστε εδώ εφαρμογή δεξιού γκραμσιανισμού (ηγεμονία, μπλοκ εξουσίας κλπ). Ας δούμε εδώ μια φράση, σε επίπεδο σχήματος λόγου: H ''παρουσία των λαϊκών τάξεων...ιδιαίτερα στους τομείς του κοινωνικού κράτους...δεν σημαίνει ότι οι λαϊκές τάξεις μπορούν να κατακτήσουν μέσα στο κράτος εξουσία χωρίς τον ριζικό μετασχηματισμό του''. Μάλιστα, δεν σημαίνει αυτό. Κάπως ντροπαλός τρόπος για να πει κανείς ότι μπορεί το κράτος να είναι κοινωνική σχέση, αλλά από ένα σημείο και μετά η ''υλική συμπύκνωση'' του συσχετισμού δυνάμεων στο Κράτος δεν αρκεί, και αυτό το πράγμα που συμπυκνώνει υλικά των συσχετισμό δυνάμεων, το Κράτος-καθρέφτης, πρέπει να υποστεί ένα ριζικό μετασχηματισμό, πρέπει δηλαδή να αλλάξει ριζικά ο καθρέφτης που συμπυκνώνει τον ταξικό συσχετισμό υλικά. Αυτό σημαίνει πως ο καθρέφτης, καταστατικά, είναι ταξικός, από το ίδιο το τζάμι με το οποίο είναι φτιαγμένος, το ίδιο το ''μέταλλο'' της καπιταλιστικής μηχανής είναι τέτοιο, όπως λέει ο Αλτουσέρ (πολύ αλτουσεριανός μου βγήκα...). Τί σημαίνει αυτό; Ότι το Κράτος που ''συμπυκνώνει υλικά'' είναι φτιαγμένο με έναν ορισμένο τρόπο, που ευνοεί καταστατικά τη κυρίαρχη τάξη και κάθε ταξικό σύστημα, και πως για να χειραφετηθεί το λαϊκό κίνημα, πρέπει να μετασχηματίσει ''ριζικά'' το Κράτος. Όμως αυτός ο καταστατικός ταξικός χαρακτήρας του Κράτους, που απαιτεί ''ριζικό μετασχηματισμό'', ισχύει αναγκαστικά για κάθε στιγμή που το Κράτος ''συμπυκνώνει υλικά των συσχετισμό δυνάμεων'' μεταξύ των τάξεων. Δεν είναι απλώς ότι το Κράτος συμπυκνώνει υλικά ένα συσχετισμό που είναι σε όφελος την άρχουσας τάξης έναντι του εργατολαικού κινήματος, οπότε για αυτό είναι ταξικό. Η ίδια η κρατική-υλική συμπύκνωση ως διαδικασία και ''καθρέφτισμα'' του συσχετισμού δυνάμεων είναι ταξική ως τέτοια. Αυτό δημιουργεί αντικειμενικά την αναπαράσταση του κράτους, μέσα από τη ταξική ανάλυση, ως ''οργάνου'' της άρχουσας τάξης και ως ''εργαλείου'' της. Έτσι ''κρατική συμπύκνωση'' του ταξικού συσχετισμού δεν μας δίνει απλά το υλικό συμπύκνωμα αυτού του συσχετισμού. Το Κράτος είναι υλικό συμπύκνωμα του ταξικού συσχετισμού δυνάμεων ''συν'' την απόλυτη εξωτερικότητα/κυριαρχία/ριζική διαφορά υπέρ της άρχουσας τάξης. Από εδώ και η ανάγκη του ''ριζικού'' μετασχηματισμού του Κράτους από την εργατική-λαϊκή τάξη, ακριβώς γιατί μέσα στην ταξική σχέση υπάρχει η ''μη-σχέση'' σαν απόλυτο χάσμα και ριζική διαφορά των δύο τάξεων, με απόλυτη κυριαρχία της άρχουσας τάξης!

Για αυτό και η ανάλυση αυτή της κ.Πορτάλιου δεν είναι από τη σκοπιά της εργατικής τάξης, αλλά ρεφορμιστική, και τελικά, αστική. Παρενθετικά να πω ότι δεν θεωρώ πως η αντιμετώπιση του ταξικού κράτους ως ''απλό εργαλείο'' και ''όργανο'' είναι ιδανική. Άλλη πρέπει να είναι η καλύτερη και πιο ολοκληρωμένη ανάλυση. Όμως η θέση περί ''οργάνου'' ή ''εργαλείο'' ή η θέση του Αλτουσέρ στο άρθρο που παρέπεμψα, διατηρεί ένα πολύ σημαντικό πυρήνα αλήθειας, αν κινούμαστε στο μαρξιστικό πλαίσιο το οποίο επικαλείται η κ.Ελένη Πορτάλιου, το οποίο είναι άκρως απαραίτητο για να μην ενσωματωθεί η θεωρία και η πράξη στον αστισμό.

Η θεωρητική αυτή αντίφαση της θέσης του Πουλαντζά για το Κράτος, και αν όχι του ίδιου, η θεωρητική αντίφαση του τρόπου με τον οποίο η Ελένη Πορτάλιου τον επικαλείται, αναγκαία θα φαίνεται σε διάφορες άλλες διατυπώσεις και πολιτικές θέσεις. Έτσι, στο αμέσως παραπάνω απόσπασμα, μετά την ανάγκη ''ριζικού μετασχηματισμού'', θα διαβάσουμε ανακαταμένες τις σχετικές με το θέμα λέξεις ''βαθμιαία'', ''σταδιακά'', ''ριζική τομή/ρήξη'', μέσα σε μια, πάνω από όλα, στρατηγική ''δημοκρατικού δρόμου προς το σοσιαλισμό'', που υπερκαθορίζει το νόημα όλων των άλλων όρων. Αν η κ.Ελένη Πορτάλιου είχε να μας πει κάτι καινούργιο για το πως θα μπορούσε να συνδυαστεί η δημοκρατικότητα της σοσιαλιστικής μετάβασης με τη βία που ανακύπτει αναγκαία όταν η εργατική τάξη θα πάει να καταλάβει στρατηγικές θέσεις εξουσίας (και τελικά τον Κρατικό μηχανισμό), θα είχε πολύ ενδιαφέρον. Βέβαια, τελικά σε ό,τι λέει δεν υπάρχει κανένα ενδιαφέρον. Κανένας δεν καταλαβαίνει διαβάζοντας τί θα γίνει με το θέμα της ταξικής βίας. Θυμάμαι ότι σε μια κουβέντα που είχα με ένα υψηλά ιστάμενο μέλος της νεολαίας του ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ, όταν ήμουν ακόμη στα ''αθώα'' μου, μου είχε κάνει εξαιρετική εντύπωση ότι δεν αποδεχόταν την ταξική βία σαν ''περιεχόμενο'' αλλά μόνο σαν μια συγκυριακή μορφή της ταξικής πάλης. Έχει να κάνει ακριβώς με τη ριζική διαφορά και εξωτερικότητα, που είπαμε ότι εμπεριέχεται στην ταξική σχέση με ιστορικό ορόσημο την ''πρωταρχική συσσώρευση'', που αναφαίνεται και σήμερα κάθε φορά που σε μια καπιταλιστική κρίση το κεφαλαιοκρατικό σύστημα καταστρέφει παραγωγικές δυνάμεις, αναδιαρθρώνει με τη βία τις εργασιακές σχέσεις και επεκτείνεται με ουσιαστικά πολεμικό και εξωτερικό προς κάθε ταξική διαπραγμάτευση/συμβιβασμό τρόπο.

3. Η κλασική εικόνα που παρουσιάζεται από τους μαρξιστές-απατεώνες του ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ, του καλού κευνσιανισμού που ψόφησε, αφού οι αστικές τάξεις ''αποποιήθηκαν'' τα κοινωνικά συμβόλαια, και ήρθε στην εξουσία ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός, ο οποίος αποδυνάμωσε τις ''δυτικές δημοκρατίες'' και οδήγησε στην ''συναινετική, αυταρχική δημοκρατία'' Ο τρόπος που γίνεται η ανάλυση δεν είναι καθόλου ουδέτερος, βέβαια, αφού η εντύπωση που σου μένει είναι πως η ''άρνηση της άρνησης'' (και ας μην τους αρέσουν τα εγελιανή, έτσι λειτουργεί, μεταξύ άλλων, η σκέψη), η άρνηση του νεοφιλελευθερισμού που ήταν άρνηση του κευνσιανισμού, θα είναι η επιστροφή των διαλυμένων κοινωνικών συμβολαίων και της δημοκρατίας υπό την αιγίδα μιας ''αριστερής διακυβέρνησης''. Φυσικά, το να μιλά κανείς για κευνσιανισμό, νεοφιλελευθερισμό και αναδιάρθρωση των εργασικών σχέσεων επί τα χείρω τις τελευταίες δεκαετίες, δεν είναι από μόνο του κακό. Είναι ηλίου φαεινότερο, όμως, με τί προθέσεις το κάνει αυτό ο ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ, κοροιδεύοντας τους αφελείς που πιστεύουν ότι θα ζήσουν σε έναν (πάντοτε ανύπαρκτο), ειρηνικό και ''ανθρώπινο'' καπιταλισμό (βαφτίζοντάς τον σοσιαλισμό, με τον τρόπο του Α.Παπανδρέου (φάντασμα πλανιέται...) και της ''σοσιαλιστικής διεθνούς'' στην οποία συμμετέχει ο γιος του).

4. Αυτή την αποκομμουνιστικοποίηση, και αυτή την αποστασιοποίηση από την εργατική τάξη μαζί, βιώνει από πάντα ο ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ. Κρατήστε τους όρους και θα τους βρούμε πιο κάτω. Ενδιαφέρον θα είχε να μας πει η κ.Πορτάλιου πώς κατανοεί τελικά την έννοια της ''τάξης'', μέσα στο ''πλήθος'' το οποίο συνεπάγονται οι αναλύσεις της, το οποίο μαζί με τη θεωρία για το Κράτος και τις τάξεις του Πουλαντζά είναι βάση της ανάλυσής της. Τρικυμιώδεις καταστάσεις.

Κινήματα ''πολυταξικά στη φύση τους''. Πόσες είναι αυτές οι έρημες οι τάξεις; Θα επανέλθω.

5. Η ουσία του σημερινού καπιταλισμού αποδίδεται ξεκάθαρα στο ''νεοφιλελευθερισμό'' του. Η κυριαρχία που αμφισβητείται από αυτά τα κινήματα ορθά αυτή αμφισβητείται, είναι η ''νεοφιλελεύθερη κυριαρχία'', μαζί με το ''κράτος της αυταρχικής συναινετικής δημοκρατίας'' (τί είναι πάλι όλο αυτό;) αποτελούν τον μεγάλο εχθρό του επαναστατικού υποκειμένου (το οποίο είναι και η εργατική τάξη του Πουλαντζα, και το ''πλήθος'', και το αντιπαγκοσμιοποιητικό κίνημα, και το οικολογικό και όλα τα άλλα, χωρίς καμία διάκριση κάποιου δομικά σημαντικότερου. Αυτό συμβαίνει αφού απέναντι στον νεοφιλελευθερισμό τάσσονται όλοι, ακόμα και οι θιασώτες του ''καπιταλισμού με ανθρώπινο ή πράσινο πρόσωπο'', ρεφορμιστές, αριστερές πτέρυγες του ΠΑΣΟΚ, μέχρι και ακροδεξιοί επειδή ο ''νεοφιλελευθερισμός'' καταλύει τα πατροπαράδοτα ήθη και έθιμα. Ας μείνουμε όμως στην κωδικοποίηση ενός ''νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού'' και ενός κράτους ''αυταρχικής συναινετικής δημοκρατίας''.

Πρέπει εδώ να σημειώσω το εξής. Ο ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ, ως αντιπολίτευση, ακολουθούσε την εξής ρητορεία: σήμερα ο καπιταλισμός είναι νεοφιλελεύθερος, άρα όποιος είναι αντινεοφιλελεύθερος είναι αντικαπιταλιστής. Η ψευτοπροφάνεια αυτή βασίζεται στις εξής ''υπόγειες'' παραδοχές: α) ο νεοφιλελευθερισμός είναι ανεπίστρεπτο στάδιο του σημερινού καπιταλισμού, β) ακριβώς για αυτό, η αμφισβήτηση του νεοφιλελευθερισμού σημαίνει αυτομάτως αμφισβήτηση του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος, αμφισβήτηση δηλαδή της ουσίας του.

Ακόμη και αν δεχτούμε πως το κύριο γνώρισμα που πρέπει η ανάλυσή μας να προσάψει στο σημερινό καπιταλισμό είναι ο ''νεοφιλελευθερισμός'' του, η άρνηση του νεοφιλελευθερισμό μπορεί να σημαίνει κάλλιστα αναβίωση του κευνσιανισμού, του καλού καπιταλισμού που σκότωσαν οι κακοί τραπεζίτες, κ.ο.κ. Άλλωστε, είδαμε πιο πάνω πως η κ.Πορτάλιου παρουσιάζει στο συγκεκριμένο κείμενο την εποχή του κευνσιανισμού σαν μια καλή εποχή με ''κοινωνική πρόνοια'' και δημοκρατία, την οποία χάσαμε, αφού ο νεοφιλελευθερισμός σάρωσε και μετασχημάτισε το χαρακτήρα ''των δυτικών δημοκρατιών''. Για αυτό, η ψευδοσυλλογιστική που πλάσαρε τόσα χρόνια ο ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ, για να δικαιολογήσει πως είναι ενάντια στον καπιταλισμό μέσα από την άρνηση του νεοφιλελευθερισμού, θα έπρεπε να περιλαμβάνει ρητά και τη πρόταση-ισχυρισμό: δεν υπάρχει δυνατότητα αναβίωσης του καπιταλισμού με ''κράτος πρόνοιας''. Άρα, όταν αρνείσαι το νεοφιλελευθερισμό, αρνείσαι και τον καπιταλισμό συνολικά, αφού δεν μπορεί να υπάρξει ''καπιταλισμός και κοινωνικό κράτος/κευνσιανισμός'' σήμερα. Τότε μόνο θα μπορούσε να ίσχυε η εξίσωση νεοφιλελευθερισμός=καπιταλισμός και αντινεοφιλελεύθερος=αντικαπιταλιστής.

Όμως ο ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ, ακριβώς επειδή είναι ρεφορμιστικό μόρφωμα (ή κόμμα) με απόλυτο στη πραγματικότητα ορίζοντα μια ''κευνσιανή'' πολιτική, δεν θα μπορούσε ποτέ να παραδεχτεί ευθαρσώς ότι δεν μπορεί να αναβιώσει κευνσιανισμός και ''καπιταλισμός με κράτος πρόνοιας'', ακόμη και αν αυτό θα ήταν ο μόνος τρόπος να στηρίξει κάπως την εξίσωση αντινεοφιλελευθερισμός=αντικαπιταλισμός. Στη πραγματικότητα, το ίδιο το σημαίνον νεοφιλελευθερισμός υπονοεί μια άλλη δυνατή διαχείριση, σφάλμα που έχει πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα όταν διαπράττεται από τα χείλη ενός ''αριστερού πολιτικού μορφώματος'', σε σχέση με τον ''μέσο καθημερινό πολίτη''.

6. Ξανά αυτή η ενοχλητική σύγχυση. Πόσες είναι πια οι κυριαρχούμενες τάξεις? Μήπως με την έννοια ''τάξη'' η συγκεκριμένη ''μαρξιστική'' ανάλυση εννοεί ''ομάδες συμφερόντων''; Tελικά έχουμε ομάδες κοινωνικών συμφερόντων, πουλαντζική εργατική τάξη, εργατική τάξη με ''πλήθος'', ''πλήθος'', πολυταξικά κινήματα; Από όλα αυτά, έχει κάποιο ιδιαίτερη βαρύτητα, ή όλα είναι οντολογικά ίσα; Κάτι για ΑΠΟΣΤΑΣΙΟΠΟΙΗΣΗ από την εργατική τάξη είχε αναφέρει η κ.Πορτάλιου πιο πάνω, ως αίτιο της παρακμής παλαιών ''αριστερών'' κομμάτων.

Και ποιός είναι ο στρατηγικός στόχος, o ''σοσιαλισμός'' ή ο ''κομμουνισμός''; Παρακαλώ ρητά ειπωμένο, και θα γίνει σεβαστό. Έχει σχέση με μαρξισμό αυτό το τσίρκο, αν ο στρατηγικός του στόχος είναι ο σοσιαλισμός;Τί διαφορά έχει αυτός ο στρατηγικός στόχος από τον στόχο όλων των παλαιών κομμάτων του '80, που η κ.Πορτάλιου λέει λίγο πιο πάνω ότι ''ΑΠΟΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ'', για αυτό παρήκμασαν. Όλα αυτά ΣΤΟ ΙΔΙΟ κείμενο, που χαιρετίστηκε κιόλας! Ε βέβαια, σου πετάω στα ΜΟΥΤΡΑ λίγο Ζίζεκ, λίγο Ρανσιέρ, λίγο Πουλαντζά, αυτό αρκεί.

Όσο για το ότι το Κράτος δεν διαθέτει μια υπεριστορική ουσία. Εντάξει, αυτό είναι λιγότερο σημαντικό, αλλά αυτή την απορία πάντα την έχω. Δεν είναι ''υπεριστορική ουσία'' του Κράτους να ισχυρίζεσαι ότι γενικά αυτό είναι μια υλική συμπύκνωση του ταξικού συσχετισμού δυνάμεων; Όση ''υλικότητα'' και να βάζεις. Τα κατάλοιπα του αλτουσεριανισμού, μόνο που έχουν μείνει από ότι φαίνεται τα λάθος κατάλοιπα. Ο Αλτουσέρ, επέμενε να λέει πως δεν υπάρχει παραγωγή ''εν γένει'', την ίδια ώρα που η σχολή του, ''παραδόξως'', λέει ο Jameson στο ''Πολιτικό Ασυνείδητο'', έδειξε ιδιαίτερο ζήλο στο να ανασυστήσει τον ''τρόπο παραγωγής'' ως βασική μαρξιστική έννοια. Όποιος μιλά για τρόπο παραγωγής, αναγκαστικά μιλάει πάντα για πολλούς τρόπους παραγωγής και μια υπεριστορική ουσία του ανθρώπου, την ''Παραγωγή''. Ας πούμε τελοσπάντων ότι πρόκειται για ''ιδεότυπο'' και ''θεωρητική έννοια'' με ''αναλυτική σημασία'', και όχι για ''ιστορική ουσία''.

7. Αποιδεολογικοποίηση σημαίνει, μεταξύ άλλων, την άρνηση ότι σε κάθε πολιτικό κόμμα, θα κυριαρχήσει μία ιδεολογία, και, για να χρησιμοποιήσουμε έναν όρο που δυστυχώς έχει γίνει της μόδας, θα υπάρχει μία ιδεολογική ηγεμονία. Αποιδεολογικοποίηση σημαίνει να αφαιρείς από τον πλουραλιστικότητα και τη ''συμβιωτικότητα'' τον ιδεολογικό τους χαρακτήρα, τον οποίο θα έπρεπε να αποδεχτείς και να επιχειρηματολογήσεις στη βάση αυτού. Αποιδεολογικοποίηση σημαίνει να λες μαρξισμός+άλλα, και να μη διευκρινίζεις ποιά είναι η βασική μέθοδος ανάλυσης που τουλάχιστον εσύ προκρίνεις. Και πράγματι, αυτά τα είδη αποιδεολογικοποίησης, μαζί με διάφορα άλλα, οδηγούν, όπως λέει η κ.Πορτάλιου, στην αστική πολιτική.

Όσον αφορά τη σχέση μέσα-έξω και το πολιτικό κόμμα, έχει ειπωθεί πιο πάνω (θυμηθείτε Μπαλιμπάρ και ''πρωτογονισμό''), ότι όλα είναι ''μέσα'' στο Κράτος, και το κίνημα και το κόμμα κλπ, στη συνέχεια ειπώθηκαν θέσεις συγγενείς με νεγκρικό ''πλήθος'' που είναι ετερογενές προς το Κράτος, όπως και η όλη κίνηση των αντι-κινημάτων, τώρα το κόμμα δεν πρέπει να είναι ''μέσα'' αλλά εξώστρεφο, μόνο που το Κόμμα-πολιτικό μόρφωμα και το εργατικό κίνημα αναπτύσσονται και τα δύο ''μέσα'' στο Κράτος, και όλες αυτές οι σχέσεις εντός-εκτός έχουν αφεθεί εντελώς στη τύχη τους.

8. Αυτό το ''ένα αριστερό κόμμα δεν βρίσκεται έξω από το κράτος'', μαζί με το ''δεν πρέπει να αντιγράφει την υλικότητα των μηχανισμών του'', πώς συμβαδίζουν; Γιατί δηλαδή οι Ντελέζ-Γκουαταρί έπρεπε να γράψουν μερικές εκατοντάδες σελίδες για να επιχειρηματολογήσουν πως κρατιέται μια πολεμική μηχανή ''εκτός'' Κρατικού μηχανισμού, ακριβώς για να μην αντιγράφει την υλικότητα των μηχανισμών του; Εδώ δεν αναγνωρίζεται καν το πρόβλημα. Το πρόβλημα φυσικά είναι η αντίφαση ανάμεσα σε μια μαρξιστική αναφορά και στις θέσεις περί πλήθους, Ζίζεκ κλπ. Ακριβώς επειδή υπήρχε η ανάγκη η παραδοσιακή μαρξιστική-λενινιστική πρωτοπορία να μην αντιγράψει τον υλικό μηχανισμό και τον τρόπο της αστικής πολιτικής, για αυτό επιχειρηματολόγησε υπέρ της πολιτικής και ιδεολογικής της περιφρούρησης, με την ανάπτυξη ενός ανεξάρτητου από το Κράτος ταξικού, συνειδητού στρατηγικού σχεδίου. Δεν γίνεται ένα πολιτικό μόρφωμα που βρίσκεται αξιωματική πάντοτε ''μέσα'' στο Κράτος να θέλει ταυτόχρονα να είναι ετερογενές ως προς αυτό όσον αφορά την εσωτερική οργάνωσή του. Πρέπει να υπάρχει ένα είδος ''περιφρούρησης'', δηλαδή ''εξωτερικότητας'' σε σχέση με το Κράτος, για να γίνει αυτό. Το ζήτημα δεν λύνεται με ταχυδαχτυλουργικά κόλπα και τσιτάτα glamourous διανοούμενων. Όχι απλώς δεν λύνεται, αλλά υπό αυτή τη μορφή, ούτε καν τίθεται. Στη πραγματικότητα, η θέση του ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ είναι πως δεν είναι αναγκαίο να έχει κάποια ιδεολογική περιφρούρηση σε σχέση με το αυθόρμητο κίνημα και το κρατικό μηχανισμό, τον οποίο άλλωστε πλέον σπεύδει να νομιμοποιήσει ως ''υπεύθυνη αντιπολίτευση'' και υπό το θάμβος του κυβερνητισμού. Στη πραγματικότητα ο ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ έχει αποδεχτεί τη συμπερίληψή του στο ευρύτερο ιδεολογικό Κράτος του Κεφαλαίου, όπως και τη συμπερίληψή του μέσα στην κυρίαρχη ιδεολογία που αναπτύσσεται ''αυθόρμητα'' στους κόλπους του κινήματος. Αν θελήσει ο ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ να γίνει πιο ''κλειστός'' για να αμυνθεί προς την κυρίαρχη ιδεολογία, του Κράτος κλπ, θα αναπτύξει ιεραρχία, θα αποκτήσει ΜΙΑ κυρίαρχη ιδεολογία (που συμβαίνει ήδη, όλοι ξέρουν ποια είναι η ΜΙΑ κυρίαρχη ιδεολογία σήμερα και δεν έχει σχέση με ''πλουραλισμό''), και γενικά θα αντιγράψει ''την υλικότητα των μηχανισμών του Κράτους''. Οι θέσεις της κ.Πορτάλιου είναι ευχολόγια, ευσεβείς πόθοι και θεωρητικά-πολιτικά αβάσιμες δοξασίες, βυθίζουν στον ύπνο και την ίδια και τους αναγνώστες, αποκρύπτοντας το μέγεθος των ερωτημάτων και προτείνοντας ψευδολύσεις. Δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα, κ.Πορτάλιου.

9. Κάντε πρώτα τη ''μαχητική αντιπολίτευση που δεν αρκεί'', αφήστε την υπεύθυνη και αξιωματική αντιπολίτευση, και μετά βλέπουμε για τη δημιουργία κοινωνικών θεσμών και παραδειγματικών έργων. Για τους κοινωνικούς και παραδειγματικούς θεσμούς δεν διαφωνώ βέβαια, αν φροντίσουν για την υλική επιβίωση του λαού, αλλά στο πλαίσιο που τοποθετείτε αυτές τις διακηρύξεις είναι αδύνατον να πετύχουν, γιατί πολύ απλά έχετε πείσει τον κόσμο, που δήθεν θέλετε να κινητοποιήσετε, ότι θα φέρετε ένα νέο ''κοινωνικό κράτος'' χωρίς βία και ρήξη. Για για αυτό έχετε αποκοιμήσει τον κόσμο που κάθεται στον καναπέ του, και βλέπει τον Αλ.Τσίπρα να τρώει πόρτα από τον σοσιαλιστή Ολάντ (και απογοητεύεται), ή βλέπει τον Αλ.Τσίπρα και τον κ.Μηλιό (και γοητεύεται) να ασκούν κριτική στο Σαμαρά ότι δεν κάνει καλή διαπραγμάτευση, σαν τον Ιταλό Μόντυ. ''Κοινωνικοί θεσμοί'' και ''παραδειγματικά 'έργα'' από τον ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ και σαν από τα κάτω δομές, με αυτή την ενσωμάτωση στο αστικοδημοκρατικό παίγνιο, δεν πρόκειται να ευδοκιμήσουν.

10. Εδώ είναι η αποκάλυψη. ''Σύνολο ομάδων και μοναδικοτήτων'', και ''πλήθος''. Τελικά δεν έκανα λάθος, κάτι μου φάνηκε πως ήταν παράξενο από την αρχή, παράξενο και δίπλα στον Πουλαντζά. Δεν είμαι σίγουρος πως άρεσαν στον Πουλαντζά αυτές οι ''μοναδικότητες'' στην εποχή του (νομίζω πως όχι). Εν πάσει περιπτώσει, πλήθος και μοναδικότητες με εργατική τάξη, είναι κάπως ασαφές. Αν μιλάμε για εργατικό πλήθος όπως αυτό του Νέγκρι, που για αυτό μιλάμε, αυτό δεν αποτελεί ''τάξη'' με την μαρξιστική ή με την πουλαντζική έννοια. Δεν αποτελεί ''τάξη'', και μάλιστα για τον πλέον συνεπή στοχαστή αυτού του είδους της πολλαπλότητας, τον Ντελέζ, αστική-εργατική τάξη υπάρχουν ενσωματωμένες στη κρατική ενότητα και το πλήθος των μοναδικοτήτων ''απέξω'', αντιστεκόμενο στο Κράτος. Ούτε όμως οι αναλύσεις του Νέγκρι επιτρέπουν τη σύγχυση της κ.Πορτάλιου. Όλα στο μίξερ λοιπόν!!! Πού είναι η τάξη, που είναι το πλήθος, πού η Αυτοκρατορία, πού είναι ο Πουλαντζάς και η θεωρία για το Κράτος, και πού βρίσκονται όλα αυτά αρμονικά συνεδεμένα....

Για εναλλακτικές μορφές αλληλεγγύης κλπ υπονόησα ήδη πως ο ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ΕΑΜ, αλλά κοινοβουλευτικά και κρατικά ενσωματωμένο πολιτικό μόρφωμα που δεν μπορεί να ξεσηκώσει ευρεία λαϊκή κινητοποίηση ενώ παίζει το ρόλο υπεύθυνης και αξιωματικής αντιπολίτευσης.

11. Συμπερασματικά, το κείμενο αυτό αποτελεί τυπικό παράδειγμα της αντίληψης περί πολιτικής που κυριαρχεί στον ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ. Ο καθένας μπορεί να λέει ό,τι θέλει, όπως θέλει, και αυτό να παρουσιάζεται σαν σημαντικό πολιτικό κείμενο. Χίλιες φορές ''πρωτόγονος'', ''ορθόδοξος'' μαρξισμός-λενινισμός, παρά Μπαλιμπάρ-Ζίζεκ-Πουλαντζάς-Νέγκρι και Ρανσιέρ μαζί.