Τρίτη 20 Ιανουαρίου 2015

«O ΣΥΡΙΖΑ είναι ο κατ’ εξοχήν χώρος που μας επιτρέπει να ελπίζουμε»




Ο Κ. Τσουκαλάς μιλά για τους λόγους που τον οδήγησαν να κατεβεί υποψήφιος στις εκλογές, για το διακύβευμα της αναμέτρησης, αλλά και για την εμπειρία του από τη συμμετοχή στο συνεταιριστικό εγχείρημα της «Εφημερίδας των Συντακτών».

* * *

• Έχετε πει ότι μόνο η πολιτική θα μπορούσε να είναι η όποια αντίδραση στην κατίσχυση των αγορών. Αυτός είναι ο λόγος που σας οδήγησε στον πολιτικό στίβο;

Οι προσωπικές αποφάσεις και εμπλοκές επηρεάζονται βέβαια αποφασιστικά από τέτοιου είδους γενικότερες αποφάσεις, όσο και σωστές να είναι, αλλά πηγάζουν από λόγους εσωτερικούς. Αν αποφάσισα για πρώτη φορά, μετά από πολλές δεκαετίες στις οποίες η πολιτική έπαιζε για μένα πάντα έναν πολύ σοβαρό ρόλο, είναι διότι δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά. Δεν μπορεί κανείς να επιτρέψει στον εαυτό του να μην κάνει ο ίδιος ό,τι είναι δυνατόν για να προωθήσει πράγματα που πιστεύει. Η ασφάλεια των γυάλινων πύργων ή ενός γραφείου όπου δεν διακινδυνεύεις τίποτα είναι πολύ εύκολη, αλλά σε στιγμές κρίσης πιστεύω ότι δεν υπάρχει άλλη υπεύθυνη στάση από τη συστράτευση με ένα σύστημα ιδεών, το οποίο με πρεσβεύει από τότε που ήμουν πολύ νέος. Μ’ αυτή την έννοια, οι λόγοι για τους οποίους αποδέχτηκα αυτή την τιμητική πρόταση είναι διότι πιστεύω ότι το χρωστάω κυρίως στον εαυτό μου.


• Γιατί με τον ΣΥΡΙΖΑ;

Διότι αυτήν τη στιγμή ο ΣΥΡΙΖΑ εκπροσωπεί πιστεύω την ελπίδα ότι θα μπορέσουμε, μέσα από τις ακανθώδεις και δαιδαλώδεις διαδικασίες που προβλέπουμε ότι θα επισυμβούν, να προχωρήσουμε στην οικοδόμηση μιας νέας Ελλάδας. Ολοι οι άνθρωποι της, εν ευρυτάτη εννοία, Αριστεράς γαλουχηθήκαμε από το όνειρο των μεγάλων αφετηριακών αξιών τις οποίες πρεσβεύουμε: κοινωνική δικαιοσύνη, ισότητα, αδελφότητα. Αυτήν τη στιγμή ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ο κατεξοχήν χώρος που μας δίνει τη δυνατότητα να ελπίζουμε. Μ’ αυτή την έννοια η στράτευση για μένα είναι κάτι το αυτονόητο. Δεν περίμενα την αναγγελία των υποψηφιοτήτων ή την τιμητική αυτή πρόταση για να έχω τις απόψεις που έχω. Αυτές συμπλέουν απολύτως με τις απόψεις του χώρου που ονομάζεται ΣΥΡΙΖΑ.


• Η Ευρώπη και ο κόσμος έχουν τα μάτια στραμμένα στην Ελλάδα. Ποιο είναι για εσάς το διακύβευμα αυτής της κρίσιμης εκλογικής αναμέτρησης;

Τα διακυβεύματα είναι πολλά. Πρώτα πρώτα στην Ελλάδα είναι προφανές ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο παρατεταμένης και θα έλεγα επώδυνης κρίσης, η οποία αντανακλά πάνω σε όλους. Επομένως οι εκλογές αυτές είναι εξαιρετικά κρίσιμες, διότι μέσα απ’ αυτές θα αποφασιστεί ποια θα είναι η στάση της χώρας σε σχέση με τα εκτός αυτής κείμενα, αλλά και με τα εντός αυτής κείμενα. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Η κρισιμότητα της εκλογής αυτής ξεπερνάει νομίζω τα ελληνικά σύνορα. Είναι σαφές ότι τα πολλαπλά αδιέξοδα στα οποία έχει οδηγήσει η επικρατούσα νεοφιλελεύθερη πολιτική σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οδηγούν σε αποδιάρθρωση του ευρωπαϊκού ονείρου, σε αποτελμάτωση των παραδοσιακών ευρωπαϊκών αξιών και σε τεράστιους κινδύνους έκρηξης του ευρωπαϊκού συστήματος στα εξ ων είχε κάποτε συντεθεί.


• Πόσο μπορεί να επηρεάσει μια πιθανή νίκη του ΣΥΡΙΖΑ τις προοπτικές των προοδευτικών και αριστερών δυνάμεων στην Ευρώπη;

Νομίζω αποφασιστικά. Βέβαια να επαναλάβω ότι κανείς δεν μπορεί να προδικάσει το μέλλον. Αλλά είναι η πρώτη φορά πιστεύω που είναι τόσο μεγάλη αυτή η συσσωρευμένη οργή και αγωνία των Ευρωπαίων πολιτών μπροστά σ’ αυτά που συμβαίνουν γύρω τους. Να το πω ακόμα μία φορά: αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα δεν είναι παρά το προείκασμα αυτών που συμβαίνουν ήδη αλλού. Αυτή η οργή αναζητά διεξόδους. Μία απ’ αυτές είναι και η αναζωπύρωση της ακροδεξιάς. Αλλά αυτός είναι ένας επιπλέον κίνδυνος που καθιστά απολύτως αναγκαία τη δημιουργία προϋποθέσεων ενός νέου, ευρύτερου, ευρωπαϊκού, αριστερού και αντιφιλελεύθερου μετώπου. Μ’ αυτή την έννοια πιστεύω ότι αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα θα μπορέσουν να αποτελέσουν ένα μοχλό πάνω στον οποίο θα κινηθούν οι ευρωπαϊκές διαδικασίες, οι οποίες είναι και οι μόνες που μπορούν να δώσουν λύση στα ευρωπαϊκά προβλήματα. Η Ευρώπη δηλαδή ή θα μεταστραφεί και θα γίνει σοσιαλιστική, δίκαιη, πιο ανθρώπινη και πιο δημοκρατική ή τελικώς οδηγείται μαθηματικά σε έκρηξη, της οποίας οι συνέπειες προφανώς θα είναι καταλυτικές. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι το ευρωπαϊκό σύστημα, τέτοιο όπως το φτιάξανε, αποτελεί μία από τις μεγάλες ελπίδες της ανθρωπότητας. Η Ευρώπη είναι ο κατεξοχήν χώρος που εκκόλαψε τις μεγάλες ανθρωπιστικές αξίες που ξέρουμε όλοι. Η Ευρώπη είναι ο χώρος που επιχείρησε να κατασκευάσει εκ του μηδενός σχεδόν ένα νέο θεσμικό σύστημα που θα συνεπέφερε το τέλος των πολέμων και την αλληλεγγύη ανάμεσα σε λαούς.


• Υπήρξατε από την πρώτη στιγμή δίπλα στην «Εφημερίδα των Συντακτών». Σας άλλαξε αυτό καθόλου την άποψη για τα συνεταιριστικά εγχειρήματα και το συνεταιριστικό πνεύμα;

Μου την άλλαξε σε σημείο απρόσμενο. Για πρώτη φορά στη ζωή μου μετείχα, έστω και κατά τρόπο δευτερεύοντα, σ’ ένα συνεταιριστικό εγχείρημα, το οποίο στην αρχή δεν ήξερα ακριβώς τι είναι. Τον πρώτο καιρό είχα την αίσθηση ότι το εγχείρημα προσκρούει σε τέτοιες εσωτερικές αντιφάσεις που θα μπορούσαν να το οδηγήσουν ακόμα και στη διάλυση. Γρήγορα όμως κατάλαβα ότι αυτά είναι μέρος του εγχειρήματος αυτού. Συνεταιρισμός δεν σημαίνει απόλυτη συναίνεση. Σημαίνει το αντίθετο. Οτι οι συναινέσεις οικοδομούνται μέρα με τη μέρα, αρκεί βέβαια το συλλογικό όραμα να προτάσσεται όλων των επιμέρους δεοντολογιών και προτεραιοτήτων. Μ’ αυτή την έννοια, η εμπειρία μου τα δύο τελευταία χρόνια ήταν απολύτως αισιόδοξη. Μέσα απ’ αυτή την εμπειρία πίστεψα ότι τα συλλογικά συνεταιριστικά εγχειρήματα δεν είναι απλώς ευκταία, αλλά και εφικτά. Πράγμα για το οποίο η άρχουσα γνώμη προσπαθεί να μας πείσει για το αντίθετο. Να μας πει ότι οι συνεταιρισμοί είναι απολειφάδια μιας άλλης εποχής, ότι είναι αδύνατο να λειτουργήσουν. Αντίθετα, αυτά ζωογονούν μια νέα συλλογική κουλτούρα. Και αυτή η κουλτούρα, η οποία κατά τη γνώμη μου έγινε για πρώτη φορά σ’ αυτή την εφημερίδα, είναι για μένα πρωτίστης σημασίας, προκειμένου να είναι δυνατόν κάποτε να εκκολάψουμε και να επινοήσουμε νέες μορφές οργάνωσης της κοινωνίας. Αυτό που γίνεται στην «Εφημερίδα των Συντακτών» είναι κατά κάποιον τρόπο η μικρογραφία ενός υπό διαμόρφωση κοινωνικού γίγνεσθαι. Είμαι πολύ ευτυχής που μου δόθηκε η ευκαιρία να συμμετάσχω σ’ αυτή την ιστορία και είμαι βέβαιος ότι δεν θα φύγω ποτέ απ’ αυτή την εφημερίδα, γιατί είναι ένα φορτισμένο κομμάτι της συναισθηματικής μου ιστορίας. Δηλαδή όχι μόνο ωφελήθηκα απ’ αυτό το πράγμα, αλλά άλλαξα ο ίδιος προς το καλύτερο.


Πηγή Εφημερίδα των Συντακτών και "Αυγή".


Αυτοδυναμία, συμμαχίες και συναινέσεις

Η ιστορική κρισιμότητα των επερχόμενων εκλογών είναι προφανής. Όλα συνηγορούν στο να πιστέψουμε πως για πρώτη φορά εδώ και μισό αιώνα, και μέσα σε εντελώς πρωτόγνωρες συνθήκες κρίσης, η Αριστερά βρίσκεται στα πρόθυρα της εξουσίας. Έτσι, όλες οι ιδεολογικές και στρατηγικές συνιστώσες της πολιτικής αντιπαράθεσης φωτίζονται με ένα νέο, κοσμοϊστορικό, θα έλεγα, χρώμα. Η έκβαση της εκλογικής αναμέτρησης ξεπερνά κατά πολύ τη συγκυρία. Ακόμα περισσότερο ίσως από τα καίρια ζητήματα της “διαπραγμάτευσης με τους εταίρους” σε έναν κλυδωνιζόμενο κόσμο, και της “εξόδου από την οικονομική κρίση”, τίθεται το ζήτημα της μακροπρόθεσμης πορείας της χώρας.

Με αυτή την έννοια, το αίτημα της αυτοδυναμίας εξικνείται πολύ πέραν από τους όρους σχηματισμού της κυβέρνησης της επόμενης μέρας. Η μακρόπνοη αξιοπιστία της Αριστεράς συναρτάται από την ιστορική της δυνατότητα να επιδείξει την αναγκαία συνέπεια στις αρχές και τις ιδέες που καλείται να υπηρετήσει. Η υλοποίηση του προγράμματος της Θεσσαλονίκης δεν είναι παρά μια αναγκαία, ελάχιστη, προϋπόθεση για την επίτευξη αυτού του ιστορικού στόχου. Και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο στο σημείο αυτό δεν χωρούν εκπτώσεις. Η οικοδόμηση της νέας Ελλάδας προϋποθέτει ότι δεν θα υπάρξουν ούτε υπαναχωρήσεις ούτε αναστροφές.

Όμως, όσο αναγκαία και αν είναι, και όσο πιθανή και αν διαφαίνεται, η κοινοβουλευτική αυτοδυναμία δεν αρκεί από μόνη της. Η πλήρης ρήξη με τις καταστροφικές πολιτικές, που όλοι γνωρίζουμε, προϋποθέτει επιπλέον τη μακροπρόθεσμη θεαματική διεύρυνση της λαϊκής υποστήριξης και συναίνεσης σε ένα τεράστιο εγχείρημα κοινωνικής μεταρρύθμισης και ανατροπής. Το κρισιμότερο ανοιχτό ερώτημα αναφέρεται, λοιπόν, στην οικοδόμηση μιας νέας διαρκούς “δομικής” πλειοψηφίας που θα στηρίξει αυτήν την πορεία. Πράγματι, η δημοκρατική ανατροπή δεν είναι εφικτή παρά μόνον όταν έχει αρχίσει να περιβάλλεται με τον μανδύα του αυτονόητου. Μόνον όταν η ρήξη με την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων εμφανίζεται σαν μόνη λύση στα αδιέξοδα, είναι δυνατόν να ελπίζουμε ότι θα τα υπερβούμε. Είναι γεγονός ότι οι αναγκαίες κοινωνικές ανατροπές χρειάζονται επιμονή, υπομονή, αισιοδοξία και χρόνο. Και ο χρόνος αυτός δεν μπορεί να εξασφαλισθεί παρά μόνον αν επιτευχθούν ευρύτερες κοινωνικές συναινέσεις που υπερβαίνουν κατά πολύ την κοινοβουλευτική συγκυρία.

Υπό τους όρους αυτούς, αλλά μόνον υπό τους όρους αυτούς, όλα μπορεί να αλλάξουν, και θα αλλάξουν. Ο αναγκαίος μετασχηματισμός της κοινωνίας θα προκύψει από τη συνείδηση των μαζών, από τη βούληση ενός λαού που θα έχει ανακτήσει τη χαμένη συλλογική του αυτονομία. Κατ’ ανάγκην λοιπόν, η πολιτικο-κομματική γεωγραφία θα μετατοπισθεί αποφασιστικά. Εξωθούμενες από την ίδια τη δύναμη των πραγμάτων, είτε το θέλουν είτε δεν το θέλουν, είτε το προβλέπουν είτε δεν μπορούν ακόμα καν να το διανοηθούν, ορισμένες τουλάχιστον πολιτικές δυνάμεις τού λεγόμενου δημοκρατικού “τόξου” θα εξωθηθούν στο να συμπράξουν σε ένα εθνικό εγχείρημα. Έτσι ακριβώς θα τεθεί το ζήτημα των μετεκλογικών “συμμαχιών”. Δεν θα πρόκειται όμως για συμμαχίες “κορυφής”, που πάντα εμπεριέχουν τα σπέρματα της ανατροπής τους, αλλά για συμμαχίες “βάσης” που προκύπτουν από την ίδια την εξελισσόμενη ιστορία. Σαράντα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση, ανοίγει η πύλη για μιαν ευρύτερη εθνική και λαϊκή συναίνεση. Δεν έχουμε το δικαίωμα να την αφήσουμε και πάλι να κλείσει.