Τρίτη 18 Δεκεμβρίου 2012

Η απελευθερωτική δύναμη της ομότιμης παραγωγής


Του Δημήτρη Αργυρού



Ένα ακόμη ενδιαφέρον κείμενο από τον φίλο και σύντροφο Δ. Αργυρό. Και το σχόλιο που του άφησα από κάτω: "Σύντροφε, είναι λυπηρό το ότι δεν έχεις καταλάβει τη νομοτελειακή πορεία του ιστορικού προτσές προς τον σοσιαλισμό-κομμουνισμό, ρίχνοντας νερό στον μύλο του σοσιαλδημοκρατικού μορφώματος του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ. Σου συστήνω ανάγνωση των Θέσεων του Κόμματος για να απαλλαγείς από τις οπορτουνίστικες ροπές, που καταλήγουν στο ότι οι Πειρατές είναι το Κομμουνιστικό Κόμμα της εποχής μας."
-Weltschmerz K.




Ομότιμος(ισόβαθμος ή ισότιμος , με ίση τιμή) πολίτης είναι ο πολίτης που συνεισφέρει, αγωνίζεται για ένα ομότιμο κίνημα, για μια ενεργή πλυθηντικότητα που δημιουργεί την κοινότητα των κοινών. Για την κοινωνία των ελεύθερων συνεταιρισμένων ομότιμων παραγωγών ,όχι ακόμη στο κόσμο της υλικής παραγωγής, μα στο κόσμο της πληροφορίας. Που βέβαια δεν είναι άμεσα υλική παραγωγή, μα απόρροια υλικών παραγωγικών διαδικασιών, ιδιαίτερα στο πεδίο του κοινωνικού διαδικτύου. Και απ αυτή την οπτική η πληροφορία είναι υλη, όπως υλη είναι και η ενέργεια και όχι απλώς η μάζα.

Πρόσφατα κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις βορειοδυτικές εκδόσεις το ομότιμο μανιφέστο από τον οικονομολόγο Βασίλη Κωστάκη. Το μανιφέστο- σύμφωνα και με την ομότιμη φιλοσοφία- μπορούμε να το βρούμε και να το κατεβάσουμε δωρεάν από το διαδίκτυο.( http://issuu.com/voreiodytikes/docs/omotimomanifesto).

Το ομότιμο μανιφέστο έχει ως υπότιτλο: Δημιουργώντας τον κόσμο που θέλουμε, μέσα στον κόσμο που θέλουμε να ξεπεράσουμε. Ένας υπότιτλος που μας οδηγεί στις απαρχές της μαρξικής σκέψης που υποστήριζε πως η νέα κομμουνιστική κοινωνία δημιουργείτε στα σπλάχνα της καπιταλιστικής κοινωνίας. Είτε διαμέσου των νέων παραγωγικών δυνάμεων της βιομηχανίας, είτε το σημαντικότερο διαμέσου της νέας τεχνολογίας των υπολογιστών της ρομποτικής, της νανοτεχνολογίας και τελευταία, τελευταία της τρισδιάστατης εκτύπωσης.( http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%84%CE%B7_%CE%B5%CE%BA%CF%84%CF%8D%CF%80%CF%89%CF%83%CE%B7), (http://www.tovima.gr/science/article/?aid=355993).

Παραγωγικές εξελίξεις που δίνουν αέρα στις εξέλιξη του σύγχρονου κόσμου, αυξάνοντας τις παραγωγικές ικανότητες, μετατρέποντας την επιστήμη σε άμεση παραγωγική δύναμη και το πεδίο της γενικής διάνοιας σε άμεσο πεδίο επαναστατικών απελευθερωτικών αλλαγών και διαδικασιών.

Στην πραγματικότητα οδηγούμαστε σε ένα κόσμο όπου το υλικό κόστος παραγωγής πολλές φορές τείνει στο μηδέν, με αποτέλεσμα- όπως λέει και το ομότιμο μανιφέστο- «ο σχεδιασμός, ο προγραμματισμός, οι λέξεις, ο κώδικας των αγαθών καθορίζει αποφασιστικά το τελικό κόστος και συνεπώς την αγοραστική τους αξία». Μιλάμε δηλαδή για μια καπιταλιστική παραγωγική διαδικασία που ο νόμος της αξίας έχει πληγεί ανεπανόρθωτα και η πρόσοδος ή το πατεντάρισμα της πληροφορίας, της ιδέας, του λογισμικού παίζει καθοριστικής σημασίας στην παραγωγή και στην εκμετάλλευση των αξίων χρήσης. Για αυτό το λόγο και ο αγώνας από την πλευρά των κυριάρχων καπιταλιστικών τάξεων να παντετάρουν τα πάντα και να ιδιωτικοποιήσουν την γενική διάνοια.

Στο πεδίο λοιπόν της πληροφορίας και του λογισμικού διεξάγεται ένας σύγχρονος ταξικός αγώνας ενάντια στο πατεντάρισμα και στο έλεγχο της πληροφορίας. Ένας ταξικός αγώνας που αντίθετα από τους αγώνες του παραδοσιακού εργατικού κινήματος, δεν στοχεύει στην καλύτερη πώληση ή στην καλύτερη διαχείριση της παραγωγικής ευφυΐας του πλήθους, μα στην ομότιμη απελευθέρωση της πληροφορίας, που είναι μια ελεύθερη συλλογική διαδικασία.

Σε αυτόν τον πόλεμο από την μια πλευρά έχουμε τους ιδιοκτήτες πλατφορμών που στηρίζονται σε 2 τύπους ανταλλακτικής εμπορευματικής οικονομίας: την οικονομία της συσσώρευσης και στην οικονομία της εργολαβίας του πλήθους. Στην πρώτη οι δικτυοκράτες-όπως το facebook, you tube- εμπορεύονται την επισκεψιμότητα και την δημοφιλία των μέσων ή πουλάνε ειδικές υπηρεσίες στους χρήστες ή στις επιχειρήσεις. Βέβαια η χρησιμοποίηση της έννοιας οικονομίας της συσσώρευσης από το ομότιμο μανιφέστο, νομίζω- μπορεί να κάνω και λάθος- πως δεν είναι και η πλέον εύστοχη, σε αυτή την περίπτωση. Νομίζω πως δεν συσσωρεύεται κάτι, κέρδος έτσι κι αλλιώς συσσωρεύεται και στις δυο περιπτώσεις. Μια νέου τύπου φεουδαρχική πρόσοδος επί της χρησιμοποίησης του τόπου και του πεδίου γίνεται.

Απεναντίας συσσώρευση υπάρχει στην οικονομία της εργολαβίας του πλήθους όπου οι χρήστες, το πλήθος- παράγει αξία, μια ανταλλακτική αξία- και αγοράζεται από τις επιχειρήσεις, κάτι παρόμοιο δηλαδή με την μισθωτή σχέση. Και αυτό που συσσωρεύεται δεν είναι άλλο από υπεραξία, που μετατρέπεται σε νεκρή εργασία, δηλαδή κεφάλαιο.

Από την άλλη πλευρά του δικτυακού οδοφράγματος έχουμε τις ομότιμες πλατφόρμες. Μιλάμε για τα εκατοντάδες εγχειρήματα ελεύθερου λογισμικού/λογισμικού ανοικτού κώδικα(ΕΛ/ΛΑΚ),την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Wikipedia, το Mozilla firefox, τις πλατφόρμες διάθεσης πολιτιστικών προϊόντων, τα νομικά εργαλεία κατοχύρωσης και διάθεσης πνευματικών δημιουργημάτων(creative commons) ή τις άδειες γενικής χρήσης( general puplic licens), τις κολεκτίβες που διαμοιράζεται υποτίτλους έργων, τις κολεκτίβες των hackerspace, και τα ιστιολόγια ενημέρωσης. Ενώ ας μην ξεχνάμε τον αγώνα χωρών της Αφρικής για να σπάσει η πατέντα των πανάκριβων φαρμάκων του aids.

Πρόκειται για ένα συνειδητό κόσμο ελεύθερης συλλογικής και ατομικής δημιουργικότητας, με τεράστιες παραγωγικές δυνατότητες που υπερβαίνουν τα κλειστά συστήματα δικτυοκρατών. Και κυρίως παράγουν ένα κόσμο πλεονάσματος ελευθερίας και απίστευτου πλούτου, πλούτου μη-υλικού, πλούτου συναισθηματικού.

Πρόκειται για μια συμμετοχική διαδικασία αυτοκυβέρνησης και αυτοοργάνωσης, με βάση την δικτυακή δομή από τα κάτω προς τα πάνω, που δημιουργεί προϋποθέσεις ισορροπίας του ατομικού και του συλλογικού. Δίνοντας ένα άλλο νόημα στην ιδέα και στην προοπτική της κοινοκτημοσύνης, δηλαδή στην ιδέα και στην προοπτική του κομμουνισμού, για να μη φοβόμαστε τις λέξεις.

Και ναι αυτή η προοπτική έρχεται να δώσει άλλο νόημα στην δημοκρατία, μια άμεση δημοκρατία και να αντικαταστήσει την ελεύθερη αγορά, σε αντίθεση με ότι λέει στην σελίδα 28 το ομότιμο μανιφέστο, «η ομότιμη διακυβέρνηση δεν ήρθε να αντικαταστήσει την ελεύθερη αγορά ή την δημοκρατία». Άλλωστε όπως λέει στην σελίδα 31 το μανιφέστο: «Ήρθε η ώρα να εγκαταλείψουμε την αντικαπιταλιστική ρητορική, χάριν μιας μετακαπιταλιστικής δημιουργικής συνεργίας». Και σε αυτή την συνεργία δεν χωράει η ελεύθερη αγορά, αλλά η ελεύθερη συνεργασία των συνεταιρισμένων παραγωγών.

Φυσικά το ζητούμενο ο κομμουνισμός της ομότιμης παραγωγής στο πεδίο της πληροφορίας να εξαπλωθεί στο πεδίο της συνολικής υλικής παραγωγής. κάτι που φαντάζει ουτοπία, ιδιαίτερα σήμερα. Ή μήπως δεν είναι έτσι και μια τέτοια οικονομική και κοινωνική μεταβολή είναι η απάντηση στα αδιέξοδα της κρίσης.

Και σε αυτό το σημείο το μανιφέστο-παρόλο που κάνει κάποιες αναφορές ούτε μπορεί, ούτε δίνει απαντήσεις. Επηρεασμένο από απόψεις σαν αυτές του Νέγκρι δεν απαντάει στα πολιτικά προκείμενα που ανοίγονται. Βέβαια θα το αδικούσαμε αν το εντάσσαμε σε αυτό το ρεύμα που οι παραδοσιακοί κομμουνιστές το ονομάζουν ουτοπικό σοσιαλισμό. Αντίθετα τα επιστημονικά δεδομένα του μανιφέστου από πολλές πλευρές είναι πιο ισχυρά από τα ιδεολογήματα του σοβιετικού μαρξισμού.

Το ότι αναδεικνύει το φρέσκο αέρα της ουτοπίας- ως αυτού που δεν υπάρχει ακόμη, όπως θα έλεγε και ο Ε. Μπόχ, η όπως το ορίζει ο Ε. Γκαλεάνο, ως μια διαδικασία που ξεμακραίνει, όσο πάμε να την πιάσουμε- είναι στα θετικά του κειμένου.

Αυτό όμως που μπορούμε με σχετική βεβαιότητα- αβεβαιότητα είναι πως: Η ανάπτυξη της τεχνολογίας, της επιστήμης, της γενικής διάνοιας, η ρομποτική, η τρισδιάστατη εκτύπωση, τα αυτόνομα συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε μικρή κλίμακα με ανανεώσιμες πηγές, διαμορφώνουν ένα πλαίσιο που μπορεί να πατήσει μια τέτοια γενικευμένη απελευθερωτική διαδικασία

Το θέμα είναι αν υπάρξει πολιτική βούληση για μια τέτοια εξέλιξη και ποιες είναι οι δυνάμεις που θα το παλέψουν και θα το κάνουν πράξη. Να πεδίο δόξης λαμπρό για την αριστερά και για τα κοινωνικά κινήματα. Που από τα σήμερα πρέπει με όλα τα μέσα να ενισχύσει αυτή την προοπτική, μιλώντας μέσα από τη ποίηση του μέλλοντος. Απελευθερώνοντας τις ομότιμες δυνάμεις της κοινωνίας των κοινών όταν και όπου κατακτήσουν την εξουσία.

Δημήτρης Αργυρός

http://snuproject.wordpress.com/2011/11/09/p2p-and-utopia-via-p2p-foundation/

http://www.creativecommons.gr/

http://www.kostakis.org/

http://www.creativecommons.gr/?p=971

http://voreiodytikes.blogspot.gr/2012/11/blog-post_3876.html