Του Χρήστου Λάσκου
Πέντε χρόνια μετά από την έκρηξη μιας από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες κρίσεις στην ιστορία του καπιταλισμού, το σύστημα ακόμη παραπαίει. Οι προβλέψεις για τα επερχόμενα είναι τουλάχιστον δυσοίωνες. Στασιμότητα ή ύφεση στα καπιταλιστικά κέντρα και μεγάλη επιβράδυνση της μεγέθυνσης για τις αναδυόμενες τίγρεις είναι αυτό που περιμένουν οι εγκυρότεροι αναλυτές όπου γης. Και όχι, βέβαια, μόνο οι μαρξιστές. Απλώς, οι τελευταίοι, έχοντας καλύτερη θεωρητική υποδομή για την ανάλυση των κρίσεων –οι οποίες, ως γνωστόν, για τα ορθόδοξα οικονομικά δεν υπάρχουν- μπορούν να κάνουν και περισσότερο μεσοπρόθεσμες υποθέσεις. Οι οποίες, επίσης, είναι δυσοίωνες. Δεδομένου πως ο καπιταλιστικός κόσμος βιώνει μια κρίση υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου, δεν φτάνει για την υπέρβασή της αυτό που μέχρι σήμερα έχει επιλεγεί. Η ραγδαία αύξηση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων, η στήριξη των κερδών μέσα από μια μεγάλης έκτασης αναδιανομή υπέρ του κεφαλαίου είναι αναγκαία πλευρά της απάντησης του συστήματος, αλλά σίγουρα δεν αρκεί.
Μια διαδικασία εκτεταμένης καταστροφής κεφαλαίου είναι αναπόφευκτη. Πέρα από τον θεωρητικό μαρξισμό, άλλωστε, αυτό υποστηρίζεται και από την ιστορική εμπειρία. Μόνο όσοι εθελοτυφλούν σκόπιμα δεν κατανοούν πως η κρίση του 1929 ξεπεράστηκε με το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μέσα, δηλαδή από την κυριολεκτική ισοπέδωση του κόσμου –και, κυρίως, του καπιταλιστικού κέντρου- και όχι με την εφαρμογή του New Deal ή άλλων επεκτατικών πολιτικών. Με άλλα λόγια, ο κεϋνσιανισμός ήρθε μετά την ισοπέδωση. Όχι ως εργαλείο υπέρβασης της κρίσης, αλλά ως συνέπεια των ευρύτερων κοινωνικοπολιτικών συσχετισμών, που προέκυψαν μεταπολεμικά.
Το πρόβλημα, βέβαια, σήμερα είναι κολοσσιαίο, αν αναλογιστούμε πως έστω μερικώς ελεγχόμενη διαδικασία απαξίωσης κεφαλαίου είναι σχεδόν αδύνατο να υπάρξει. Και η εμπειρία της Lehman Brothers υπήρξε, από αυτήν την άποψη, πολύ διδακτική. Αφέθηκε μια εταιρία να καταρρεύσει, όπως της άξιζε με βάση την ετυμηγορία της αγοράς, και κόντεψε να διαλυθεί το σύμπαν. Ας σκεφτούμε τι θα συνέβαινε αν αφήνονταν τα τραπεζικά ζόμπι στην τύχη τους.
Πρόκειται, λοιπόν, περί συστημικού φαύλου κύκλου. Είναι, από τη μία, αναγκαία μια τεράστιας έκτασης εκκαθάριση, για να πάρει ξανά μπροστά ο κύκλος της συσσώρευσης και της κερδοφορίας, ενώ, από την άλλη, αυτή η ίδια διαδικασία οδηγεί σε μια χαοτική διαδρομή με άδηλη έκβαση.
Γι’ αυτό κιόλας οι παρεμβάσεις έχουν πάντοτε βραχυχρόνιο ορίζοντα. Με την έναρξη της κρίσης και με τον Γκρήνσπαν λουσμένο στον ιδρώτα είχαμε G8 και G20 και χίλια μύρια άλλα, που αποφάσισαν με κάθε επισημότητα πως θα επιβληθεί έλεγχος στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, μια και κοινή διαπίστωση ήταν πως η χρηματοπιστωτική απορρύθμιση έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των πραγμάτων, που οδήγησαν στην κρίση. Και κάποια δειλά βήματα είναι αλήθεια πως ξεκίνησαν για τα μάτια του κόσμου.
Και σε αυτόν τον τομέα, ωστόσο, επανέρχεται στην πραγματικότητα το ολοκληρωτικό αδιέξοδο. Οι κεφαλαιακές απαιτήσεις από τις τράπεζες μειώνονται (!) με βάση της αναμόρφωση των συμφωνιών της Βασιλείας, ενώ στην Ευρώπη αποφασίστηκε πως το bail-in (οι ζημιές, δηλαδή, που πρέπει να επωμιστούν οι senior μεγαλοτραπεζίτες) αποκλείεται ρητά και κατηγορηματικά μέχρι το 2018, «προκειμένου να καθησυχαστούν οι επενδυτές» . Αυτό σημαίνει πως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα φορτώνεται τα τοξικά χρέη από τα ιδιωτικά τραπεζικά σαπάκια, ενώ τα κράτη αναλαμβάνουν να εκτοξεύσουν τα χρέη τους, έτσι ώστε να κατηγορούνται στη συνέχεια για… κρατισμό. Όπως σημειώνουν οι Sinn και Hau, κάθε άλλο παρά μαρξιστές ή ετερόδοξοι, «[ο]ι ζημιές που θα πρέπει να καλυφτούν θα είναι τεράστιες. Το συνολικό χρέος των τραπεζών που είναι εγκατεστημένες στις 6 [πιο προβληματικές] χώρες [του ευρωπαϊκού Νότου] που επλήγησαν περισσότερο φτάνει τα 9.4 τρισ. ευρώ, [ενώ το] συνολικό χρέος των κρατών αυτών αντιστοιχεί σε 3.5 τρισ.».
Είναι προφανές, λοιπόν, πως καμία λύση δεν πρόκειται να υπάρξει αν ένα μεγάλο μέρος των ζόμπι δεν εξολοθρευτεί. Και το σύστημα λειτουργεί στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Όχι μόνο, λοιπόν, δεν βρισκόμαστε κοντά στην υπέρβαση της κρίσης, αλλά ο ορίζοντας γίνεται όλο και σκοτεινότερος.
Πηγή: 6 μέρες
----------------------------
Αναδημοσίευση από Red NoteBook
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου