Ο Τόνι Νέγκρι, ένας από τους σημαντικότερους στοχαστές των τελευταίων δεκαετιών, μιλάει στην «Εποχή» για την παγκόσμια τάξη και τις εξελίξεις στην Ευρώπη, σχολιάζει την κρίση του νεοφιλελευθερισμού και επιμένει ότι η Ευρώπη παραμένει το έδαφος για την ανάπτυξη των κοινωνικών αγώνων.
Τη συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Γκιβίσης.
- Πώς θα περιγράφατε σήμερα την παγκόσμια τάξη; Τι έχει αλλάξει από τότε που γράψατε την «Αυτοκρατορία»;
Πέρασαν είκοσι χρόνια από τότε που μαζί με τον Μάικλ Χαρντ αρχίσαμε να γράφουμε την «Αυτοκρατορία». Με ρωτάς τι έχει αλλάξει στον κόσμο από τότε… Τα πάντα και τίποτα. Τα πάντα, με την έννοια ότι έχει αποκεντρωθεί η αυτοκρατορική ισχύς, ουσιαστικά από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό, και εν τω μεταξύ έχουμε δει την εμφάνιση και άλλων δυνάμεων που ισχυρίζονται ότι είναι παγκόσμιες, από την Ινδία ως τη Βραζιλία. Τίποτα, επειδή το γενικό πλαίσιο έχει επιβεβαιωθεί και είναι πλέον απαραίτητο σε κάθε πολιτική και γεωπολιτική θεώρηση. Η κληρονομιά της «Αυτοκρατορίας» και η αξία της συνίσταται όχι μόνο στον καθορισμό της εικόνας της τάξης (αταξίας) στην περίοδο αμέσως μετά την πτώση του τείχους, αλλά στο ότι «επιβάλλει» νέες κατηγορίες στην πολιτική σκέψη. Σήμερα, η εμβάθυνση στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική διάρθρωση και οι επιπτώσεις της άσκησης μιας αστυνόμευσης (κατά της τρομοκρατίας) ενωμένης σε παγκόσμια κλίμακα, δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να επιβεβαιώνουν την αλλαγή του παραδείγματος που σηματοδοτεί η «Αυτοκρατορία». Ένα άλλο στοιχείο που μου φαίνεται ότι επαληθεύτηκε, είναι ότι δύσκολα υπάρχουν, για την ώρα, ανταγωνιστικές αντιπαραθέσεις, που να αγγίζουν τον τρόπο παραγωγής και το μοντέλο ανάπτυξης στο παγκόσμιο καπιταλιστικό πεδίο.
- Ποιες ανταγωνιστικές θέσεις βλέπετε σήμερα;
Η κατάσταση είναι προφανώς πάντα ρευστή, η ενότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών μπορεί να σπάσει και να προκαλέσει πολεμικές αντιπαραθέσεις. Παρόλα αυτά, η υπόθεσή μου, που είναι συνεπής με εκείνες που διατυπώνονται στην «Αυτοκρατορία», είναι ότι αυτές οι αντιφάσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα ακόμα δεν θα εκραγούν. Οι μόνες ανταγωνιστικές θέσεις που καταγράφονται σήμερα, παραμένουν εκείνες που καθορίζονται από τους λαϊκούς αγώνες αντίστασης, όχι τόσο στην παγκοσμιοποίηση, όσο στους κανόνες του νεοφιλελευθερισμού, που έχουν κατακλύσει τον κόσμο. Αναζητάμε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης. Το μεγάλο θύμα των παλιών αντιφάσεων έγινε η Ελλάδα. Μόνο όταν ένα κατάλληλο υποκείμενο (δηλαδή, η δημιουργία μιας νέας διεθνούς οργάνωσης των εκμεταλλευμένων) μπορέσει να επέμβει σε αυτά τα βήματα, θα σπάσει η τάξη της «Αυτοκρατορίας».
- Πώς βλέπετε την κρίση του νεοφιλελευθερισμού στην Ευρώπη;
Μου φαίνεται σαφές ότι η κρίση του νεοφιλελευθερισμού στην Ευρώπη, και φυσικά λίγο πολύ σε όλο τον πλανήτη, φθάνει σε μια φάση σταθεροποίησης. Η κυκλική διαδικασία της κρίσης επαναρρύθμισης διακόπηκε και την αντικατέστησε ένας μακρύς κύκλος οικονομικής αποτελμάτωσης και αντιδραστικής σταθεροποίησης. Από την άλλη πλευρά, είναι μη αναστρέψιμα τα βήματα που έχουν γίνει προς την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Η κρίση της νομισματικής τάξης που αντισταθμίζεται από την λιτότητα, η κρίση της μετανάστευσης αντιρροπούμενη από τους συμβιβασμούς γύρω από την Συνθήκη Σένγκεν, το Brexit, που ωστόσο αντισταθμίζεται από τη διατήρηση του Σίτι ως κέντρο της ευρωπαϊκής χρηματοπιστωτικής αγοράς, δείχνουν ότι όλες αυτές οι κρίσεις τείνουν στην σταθεροποίηση του νεοφιλελευθερισμού.
- Οι τοποθετήσεις σας σε κορυφαία πολιτικά ζητήματα που προέκυψαν την τελευταία δεκαετία σχετικά με την Ευρώπη και την ενοποίηση (δημοψήφισμα για το ευρωσύνταγμα στη Γαλλία, ελληνική υπόθεση, μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα), διαπνέονταν από τη θέση «μέσα και εναντίον», δηλαδή μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και εναντίον των κυρίαρχων πολιτικών. Πώς αξιολογείτε πλέον τις εξελίξεις, και πώς αποτιμάτε τις εν λόγω τοποθετήσεις σας;
Οι καπιταλιστές χρειάζονται μια ενωμένη Ευρώπη, χωρίς αυτήν θα ήταν στο έλεος όλων των παγκόσμιων αναταραχών. Αλλά και μια ανατρεπτική και ανταγωνιστική θέση απέναντι στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο έχει ανάγκη το ευρωπαϊκό έδαφος, σαν μοναδικό χώρο στον οποίο είναι δυνατόν να διατηρηθεί μια συνεχής αντίσταση, σαν τον χώρο που μπορεί να επαναμορφοποιηθεί και να επαναμετρηθεί η δύναμη της ταξικής πάλης. Δεν μπορούμε να έχουμε ψευδαισθήσεις σχετικά με αυτήν την καταραμένη προϋπόθεση. Το «μέσα και εναντίον» παραμένει το έδαφος πάνω στο οποίο μπορούν να αναπτυχθούν οι αγώνες.
- Η Ιταλία φαίνεται ότι είναι ο «αδύναμος κρίκος» στον ευρωπαϊκό Νότο. Θεωρείτε ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να ξαναδούμε μια ισχυρή ιταλική Αριστερά;
Η ιταλική κατάσταση είναι ιδιαίτερα περίπλοκη στο θέμα της ανοικοδόμησης μιας νέας Αριστεράς, επειδή το πτώμα του PCI (του οποίου θυμόμαστε την ιδεολογική υποκρισία και το ριζοσπαστικό ρεφορμισμό), φράζει το δρόμο σε πολλές πρωτοβουλίες.
- Πώς βλέπετε σήμερα τον κύκλο των αγώνων που άρχισε το 2011 με τα κινήματα της αντίστασης και της αξιοπρέπειας (15M, Occupy, κλπ); Θεωρείτε ότι εξακολουθούν να επηρεάζουν τις παραδοσιακές μορφές πολιτικής εκπροσώπησης; Και αν ναι, με ποιο τρόπο;
Θέλω πρώτα να επιμείνω στο γεγονός ότι ο κύκλος των αγώνων που ξεκίνησε το 2011 διατηρεί τη δυναμική του. Η αντίσταση αναδύεται με διαβρωτική μορφή, αναζητεί νέες μορφές οργάνωσης, αλλά εξακολουθεί να είναι παρούσα και αποδυναμώνει (είτε άμεσα είτε μέσω της έκφρασης μιας οριστικής απομάκρυνσης) τις παραδοσιακές μορφές πολιτικής εκπροσώπησης. Αυτά γίνονται σε όλη την Ευρώπη. Όμως, όχι μόνο στην Ιταλία, αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, υπάρχουν δύσκολες συνθήκες για την ανοικοδόμηση μιας ισχυρής Αριστεράς. Η διαδικασία ωστόσο έχει αρχίσει και συνεχίζεται. Το ελληνικό δημοψήφισμα, η αριστερή μετατόπιση της πορτογαλικής κυβέρνησης, η ανάδειξη του Κόρμπιν στην ηγεσία του Εργατικού Κόμματος, και ιδιαίτερα το σπάσιμο του μεγάλου «ισπανικού κέντρου» από το Ποδέμος, όλα αυτά δείχνουν ότι υπάρχει ακόμα ένα έδαφος που μπορούμε να διανύσουμε και ότι προχωράμε.
- Πρόσφατα δημοσιεύσατε την αυτοβιογραφία σας, με τίτλο «Η ιστορία ενός κομμουνιστή». Τι σας οδήγησε στην απόφαση να την γράψετε; Η διαδικασία της συγγραφής της σας οδήγησε μήπως να ξαναδείτε αλλιώς πράγματα που κάνατε ή σκεφτήκατε στο παρελθόν;
H πρόσφατη αυτοβιογραφία μου, που φτάνει μέχρι και το 1979, που είναι η στιγμή της καταστολής των κινημάτων της δεκαετίας του ’70, δεν μιλάει μόνο για την ιστορία μου, αλλά για την ιστορία μιας γενιάς. Της μοναδικής, αυτής των Ιταλών αυτονομιστών, η οποία προσπάθησε στην Ευρώπη να σπάσει το καπιταλιστικό σύστημα που χτίστηκε μετά τον πόλεμο και να ανοίξει μια ιδρυτική πρωτοβουλία. Είναι προφανές, ότι η αυτοκριτική μου και γενικά η αναθεώρηση πολλών στόχων εκείνης της εποχής είναι απαραίτητη. Αλλά όλα αυτά δεν σημαίνουν σε καμία περίπτωση μεταμέλεια: υπάρχει υπερηφάνεια για ότι έγινε, και το οποίο τροφοδότησε την ανασυγκρότηση των επαναστατικών δυνάμεων σε όλη την Ευρώπη. Το μίσος του καθεστωτικού Τύπου εναντίον του βιβλίου, αποδεικνύει τις δυσκολίες που έχουν αυτού του είδους οι άνθρωποι στο να θυμούνται την «τουρκικού τύπου» καταστολή, την οποία πραγματοποίησαν τότε εναντίον των αυτονομιστών βέβαια, αλλά πάνω από όλα ενάντια στους κοινωνικούς και εργατικούς αγώνες. Η Αριστερά βγήκε νεκρή από αυτή τη διαδικασία της καταστολής.
* Η συνέντευξη έγινε με την πολύτιμη βοήθεια του Μιχάλη Μπαρτσίδη
Πηγή Εποχή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου