Το πνεύμα του μηδενισμού, ή ένας νέος Γάλλος φιλόσοφος

* [Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί το πρώτο μέρος της βιβλιοκριτικής του Alexander Galloway για το βιβλίο του Κασέμ, Το πνεύμα του μηδενισμού, μεταφρασμένο από τα αγγλικά από τη σελίδα Ctheory.net. Όπως πάντα, τα σχόλια μου τίθενται εντός αγκυλών. Να σημειώσω μόνο δυο αλλαγές ως προς το πρωτότυπο: στο έργο του Quentin Meillassoux αναφέρεται η χρονολογία της αγγλόφωνης έκδοσης (2008) ενώ εγώ έβαλα εκείνη του πρωτοτύπου. Και ο Mehdi Belhaj Kacem αναφέρεται από τον συγγραφέα όλη την ώρα με τα αρχικά MBK, τα οποία ανέφερα μόνο μια φορά γιατί μου φαίνονται αντι-αισθητικά. Τα αντικατέστησα από το επώνυμο Κασέμ.] Weltschmerz K.

Λέγεται συχνά η ιστορία για τον Μαρξ ότι ήταν το προϊόν ενός συγκεκριμένου τριμερούς ευρωπαϊκού μορφώματος: βρεταννική πολιτική οικονομία, γερμανικός ιδεαλισμός, και γαλλικός σοσιαλισμός. Η Ευρώπη του σήμερα είναι διαφορετική: στη Γερμανία έχουμε τη θεωρία των μέσων επικοινωνίας, στην Ιταλία έχουμε την πολιτική θεωρία, και στη Γαλλία έχουμε τη φιλοσοφία. Η περίοδος της κρίσης και του περιορισμού που άρχισε στη γαλλική φιλοσοφία γύρω στα 1975 ή 1976 [εμφάνιση "νέων φιλοσόφων"], και που διήρκεσε είκοσι πέντε χρόνια φτάνει, ευτυχώς, σε ένα τέλος. Τα παιδιά των '68άρηδων ωρίμασαν. Και γράφουν.

Υπάρχουν δυο φιγούρες έτοιμες να αναδυθούν ως σημαντικές νέες φωνές στη Γαλλία. Δε θα μπορούσαν να είναι πιο διαφορετικές. Η πρώτη είναι ήδη γνωστή στον αγγλόφωνο κόσμο. Είναι ο Καντάν Μεγιασσού, συγγραφέας του Μετά την περατότητα (2006). Ο δεύτερος είναι σχεδόν παντελώς άγνωστος έξω από τη Γαλλία. Το όνομα του είναι Μεχντί Μπελχάζ Κασέμ αλλά συχνά αναφέρεται με τα αρχικά, MBK. Αμφότεροι οι Μεγιασσού και Κασέμ προωθήθηκαν εν μέρει από την απέραντη διανοητική αφθονία και προστασία του Αλαίν Μπαντιού. Ενώ ο Μεγιασσού είναι ένας αυστηρός επιστήμονας και, ως διανοητική παρουσία στην Εκόλ Νορμάλ Συπεριέρ, ήδη μέρος των θεσμών, ο Κασέμ είναι ένας αυτοαποκαλούμενος ξένος, ένας κολπατζής, ένας αυτοδίδακτος, ή, με τα δικά του λόγια, ένας “αντι-σχολαστικός”, ένας “αντι-φιλόσοφος”.

Υπάρχουν ακόμη προκλήσεις και για τους δυο. Οι υπερ-τεχνικές παρεμβάσεις του Μεγιασσού είναι ίσως υπερβολικά εξειδικευμένες για να κερδίσουν επιρροή επέκεινα του μικρόκοσμου της ακαδημαϊκής φιλοσοφίας. Αν το Μετά την περατότητα είναι καθόλου ενδεικτικό, δε φαίνεται να έχει πολύ ενδιαφέρον για τις κλασσικές πολιτικές κατηγορίες όπως η ιστορία ή το κοινωνικό. Ο Κασέμ στοχεύει σε μια ελαφρώς ευρύτερη απεύθυνση, γράφοντας για βιντεοπαιχνίδια, κινηματογράφο, λογοτεχνία, και φιλοσοφία. Μαθητευόμενος μάλλον παρά γκουρού, το γράψιμο του τείνει να μιμείται τους φιλοσόφους που θαυμάζει περισσότερο – προτεραιότητα δίνεται στους Αλαίν Μπαντιού και Τζόρτζιο Αγκάμπεν, αλλά οι Μάρτιν Χάιντεγγερ, Γκέοργκ Βίλχεμ Φρήντριχ Χέγκελ, Ράινερ Σύρμαν, Κριστιάν Ζαμπέ, Ζιλ Ντελέζ, και Ζακ Λακάν επίσης παίζουν βασικούς ρόλους. Οι Μεγιασσού και Κασέμ είναι νέοι, γεμάτοι ιδέες, και ξεχειλίζουν από ενέργεια. Το καλύτερο τους έργο είναι μπροστά τους.

Το νέο βιβλίο του Κασέμ, Το πνέυμα του μηδενισμού: Μια οντολογική της Ιστορίας (2009), εμφανίζεται στη σειρά βιβλίων του Μπαντιού, την ίδια σεβάσμια συλλογή που προηγουμένως φιλοξενείτο στις εκδόσεις Seuil και συνεξέδιδε η Μπαρμπαρά Κασσάν , η γνωστή κλασσικίστρια. Το πνεύμα του μηδενισμού φαίνεται πως είναι η προσπάθεια του Κασέμ να γράψει ένα αποκαλούμενο μεγάλο έργο φιλοσοφίας – να γράψει το δικό του Είναι και συμβάν [Μπαντιού], τη δική του Φαινομενολογία του Πνεύματος [Χέγκελ], τις δικές του Θραυσμένες ηγεμονίες [Σύρμαν]. Με αρκετά βιβλία δημοσιευμένα ήδη, Το πνεύμα του μηδενισμού ήταν να αποτελέσει την έκθεση εκ μέρους του Κασέμ ενός αληθινού φιλοσοφικού συστήματος. Μολονότι αποτυγχάνει να φτάσει σε τέτοια δυσθεώρητα ύψη, Το πνεύμα του μηδενισμού περιέχει παραταύτα ένα εκπληκτικό βραβείο παρηγοριάς: μια ιντριγκαδόρικη σειρά φιλοσοφικών προκλήσεων που θα αναστατώσει την ηπειρωτική φιλοσοφία, [η οποία αποτελεί] ένα πεδίο λόγου που βιώνει δραματική αναδιοργάνωση την επαύριον της “αποτυχίας της θεωρίας”.