Πατριωτισμός και Αριστερά

του Χρήστου Λάσκου

Να το πω από την αρχή: τα όσα ακολουθούν δεν έχουν τον χαρακτήρα κάποιας βαθιάς ή εμβριθώς αιτιολογημένης τοποθέτησης στο ζήτημα που θέτει ο τίτλος. Μια επιφυλλίδα αποτελούν, γραμμένη στην ατμόσφαιρα της επετείου του ΟΧΙ. Σκέψεις κοφτές, εκκινήσεις μιας πολύ πιο απαιτητικής ανάπτυξης. Θεώρησα, ωστόσο, πως αξίζει να κατατεθούν για μια σειρά από λόγους. Πρώτος και κυριότερος, το γεγονός πως ένας ορισμένος πατριωτισμός βρίσκει όλο και περισσότερο ευήκοα ώτα στο χώρο της ριζοσπαστικής Αριστεράς και αυτό, νομίζω, δεν είναι καλό πράγμα.

Παράξενη απόφανση θα πουν πολλοί. Αφού είναι άλλο πράγμα ο εθνικισμός και άλλο ο πατριωτισμός. Το πρώτο είναι πράγματι κακόν πράγμα. Το δεύτερο, όμως, από πού κι ως πού; Ας το δούμε, λοιπόν.

Θα έπρεπε να είναι γνωστό πως η πρώτη φορά που τα συναφή ζητήματα τέθηκαν με καθοριστικό τρόπο για το εργατικό και το σοσιαλιστικό κίνημα ήταν στην περίοδο του Μεγάλου Πολέμου του 1914-1918. Τότε που η πλειοψηφία των ενιαίων Σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων της Ευρώπης, για λόγους «δίκαιου πατριωτισμού», αμυντικού, βεβαίως, ψήφιζε στα κοινοβούλια τις πολεμικές πιστώσεις και την είσοδο των ευρωπαϊκών καπιταλιστικών κρατών σε έναν πόλεμο, που έμελλε να αποδειχτεί το μεγαλύτερο σφαγείο όλων των εποχών μέχρι τότε. 

Με την εξαιρετικά τιμητική εξαίρεση των σέρβων και ρώσων επαναστατών, οι εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών εργατικών τάξεων αγνοώντας δεκαετίες διεθνιστικής προσήλωσης του κινήματος, αποφάσεις Διεθνών και έναν ολόκληρο αξιακό πολιτισμό, που ήταν η κύρια εγγύηση πως ο σοσιαλισμός ήταν ρεαλιστικό πρόταγμα, αποδείχτηκαν πολύ πατριώτες, δηλαδή καθόλου επαναστάτες. Προσέξτε! Πατριώτες, όχι εθνικιστές. Γι’ αυτό κιόλας η επίθεση που τους γινόταν από τις αριστερές πτέρυγες των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων και τις διασπάσεις, που θα διαμόρφωναν στη συνέχεια την κομμουνιστική παράταξη, τους χαρακτήριζε με σαφήνεια σοσιαλπατριώτες, θεωρώντας τον χαρακτηρισμό αυτό τη μεγαλύτερη προσβολή, που θα μπορούσε να γίνει στο πλαίσιο του εργατικού κινήματος. Στο μέτρο που έβαζαν τα εθνικά συμφέροντα πάνω από τα ταξικά η κατηφόρα ήταν χωρίς τέλος. Η συνεργασία των γερμανών Σοσιαλδημοκρατών της πλειοψηφίας με τα προφασιστικά Freikorps  στη δολοφονία του Λήμπκνεχτ και της Λούξεμπουργκ συμβόλισε στο διηνεκές αυτό το γεγονός. Πατριώτες ήταν, λοιπόν, όσοι εργατικοί ηγέτες μπήκαν με παιάνες και εμβατήρια στο σφαγείο του Α΄ Π.Π. Όχι εθνικιστές, προς Θεού! Την άμυνα της πατρίδας φρόντιζαν. Μακριά από αυτούς οι επιθετικές προθέσεις. 

Κι όσοι αντιστάθηκαν σε αυτόν τον εξευτελισμό, απλώς δεν καταλάβαιναν. Ο αριστερισμός τους τύφλωνε. Γι’ αυτό, εξάλλου, όταν θα επιχειρούσαν επαναστατικές προσπάθειες θα έβρισκαν τους πατριώτες πρώην συντρόφους τους πάντοτε στην αντίθετη πλευρά. Η ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της εξέλιξης. Η ανωριμότητα των μπολσεβίκων, η απίστευτη αντιπατριωτική τους τρέλα, η απλοϊκότητά τους, που τους οδηγούσε να πορεύονται με χονδροειδή «σχήματα» περί του κοινωνικού, διαμόρφωναν  ένα υπόδειγμα, που έπρεπε απαρεγκλίτως να παταχθεί. Και οι σοσιαλπατριώτες έκαναν ό,τι μπορούσαν για τον σκοπό αυτό.   

Στις ακραία δύσκολες αυτές συνθήκες, η αριστερά του εργατικού κινήματος, με πρώτους τους ρώσους κομμουνιστές, συνέχιζε να ισχυρίζεται πως η καταληκτήρια φράση του Μανιφέστου, περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν, αποτελούσε τον πυρήνα μιας αξιοπρεπούς και ρεαλιστικής πράξης, στο μέτρο που ο στόχος ήταν πράγματι ο σοσιαλισμός. Πάει να πει, η εθνική ενότητα είναι μια παγίδα, οι προλετάριοι δεν έχουνε πατρίδα. Προσέξτε και πάλι: πατρίδα λέει το σύνθημα, όχι έθνος. Στους πατριώτες αντιπαρατίθεται και όχι στους εθνικιστές. 

Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, στο απόγειο μιας περιόδου ιστορικής απαισιοδοξίας, ο Τέρι Ήγκλετον έγραψε πως «ίσως η οριστική μάχη για τον κομμουνισμό δόθηκε ήδη και χάθηκε για πάντα», δείχνοντας αυτήν την κρίσιμη περίοδο, στην οποία αναφέρθηκα προηγουμένως. Χωρίς να θεωρώ τίποτε οριστικό, όπως θα έκανε και ο Ήγκλετον, άλλωστε, αργότερα, κατανοώ απολύτως τι ήθελε να πει. Η «σοσιαλπατριωτική προδοσία», για να χρησιμοποιήσουμε την τοτινή αργκό, αποδείχτηκε ένα από τα καθοριστικότερα γεγονότα της ιστορίας του εργατικού κινήματος, άρα και της ιστορίας γενικότερα.

Καλά, θα πει κάποιος, όμως στη συνέχεια ο πατριωτισμός «μετεξελίχθηκε» με τα νάματα του αντιφασιστικού αγώνα. Μεγάλη συζήτηση με πολλά «αυτονόητα» που, προφανώς, δεν μπορεί να γίνει εδώ. Δυό τρεις παρατηρήσεις, ωστόσο, θα ήθελα να κάνω, με αναφορά στη δική μας την ελληνική εμπειρία:

Το πρώτο που επισημαίνω είναι πως η αντιφασιστική πάλη υπήρξε, στη διάρκεια της κατοχής, πολύ περισσότερο κοινωνικά επικαθορισμένη από ό,τι αντιλαμβάνονταν ακόμη και οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές της πολλές φορές. Με αυτήν την έννοια, μια πολύ ισχυρή ερμηνεία του γεγονότος πως η «νικηφόρα επανάσταση» χάθηκε με τον τραγικότερο τρόπο δεν μπορεί παρά να συνδέεται με  την ιδιαίτερη εμμονή και από το ΚΚΕ, για λόγους που μένει να συζητηθούν, στην «εθνική» διάσταση του αγώνα, ακόμη κι όταν ήταν φως φανάρι το ταξικό περιεχόμενο του και, πολύ περισσότερο, η ταξική διάσταση των «πλησιαζόντων γεγονότων». Οι αντίπαλοι το κατάλαβαν πολύ καλύτερα και πορεύτηκαν ορθολογικά με βάση το πραγματικό επίδικο γι’ αυτούς. Γι’ αυτό, κιόλας, δεν είχαν κανέναν ενδοιασμό, ακόμη και οι αντιφασίστες ανάμεσά τους, να συνεργαστούν αδελφικά με τους δοσίλογους και τους ταγματασφαλίτες.  

Θέλω να πω, με όλο το μεγαλείο, το ΕΑΜ δεν κέρδισε: έχασε. Και η ήττα δεν μπορεί να αφήνεται στο χώρο του ανεξήγητου. Κατά τη γνώμη μου, να το ξαναπώ, η πατριωτική υπερεπένδυση ήταν κύρια αιτία αυτής της τόσο επώδυνης για την ελληνική κοινωνία ήττας. 

Τα προηγούμενα, ωστόσο, δεν σημαίνουν πως μου διαφεύγει ο πολύ υλικός χαρακτήρας της επίδρασης που έχει η εκ γενετής προσχώρηση στη μείζονα φαντασιακή κοινότητα, την οποία συνιστά το έθνος και το έδαφός του.  Ούτε ό,τι θεωρώ ασήμαντα όσα σπουδαία μας έμαθε ο Γκράμσι με τα κείμενά του για το Risorgimento.

Οι ιδέες, οι παραστάσεις, τα αισθήματα τα σχετικά «με το έθνος και την πατρίδα» είναι εξαιρετικά πρακτικά και αποτελεσματικά στοιχεία της ύπαρξης όλων μας. Γι’ αυτό, άλλωστε, αποτελούν και σημαντικό μέρος της διαδικασίας κατασκευής του σύγχρονου υποκειμένου. Ξέρω καλά, επομένως, πως κανείς δεν μπορεί να αποφύγει την αναμέτρηση μαζί τους. Δεν πρόκειται για ψευδή συνείδηση, αλλά για απολύτως υλική πραγματικότητα.  Και, ακριβώς γι’ αυτό, σε αντίθεση με τους πατριωτικά κλίνοντες ανάμεσά μας, θεωρώ πως πρέπει να προσέχουμε πάρα πολύ: η προσβολή του εθνικού αισθήματος των ανθρώπων δεν μπορεί να τίθεται εντός παρενθέσεως. Πολύ περισσότερο, όμως, δεν είναι δυνατόν να θεωρείται πως είναι πολιτικά αξιοποιήσιμη ως τέτοια. Η επιμονή στο διεθνισμό σε αυτήν ακριβώς την περίσταση είναι που γίνεται απολύτως αναγκαία. 

Θα τελειώσω όπως ξεκίνησα, θυμίζοντας δηλαδή πως διαβάζετε μια επιφυλλίδα και όχι κάποιο απαιτητικό πόνημα. Και επιμένοντας πως αυτή η συζήτηση πρέπει να γίνει σοβαρά και σε βάθος, εφόσον η κύρια παράδοση της αριστεράς δεν βοηθάει, νομίζω, στην αντιμετώπιση των μεγάλων αυτών θεμάτων. Τα «αυτονόητα» δηλαδή, και τα πατριωτικά-αντιιμπεριαλιστικά ανάμεσά τους, ελάχιστα αυτονόητα είναι. Προκειμένου να γίνει αντιληπτό τι θέλω να πω παραπέμπω στο μέσον (!) τοy θαυμάσιου τόμου Φωνές από τη Βαϊμάρη [1], εκεί όπου «αντικρυστά» είναι τα κείμενα του «Σπάρτακου» και του Γκέμπελς. Όπου ο ναζιστής απευθύνεται στο γερμανό εργάτη και στον «αγαπητό φίλο της Αριστεράς», λέγοντας πως το βασικό ζήτημα, «που μας χωρίζει» είναι «εθνικός ή διεθνικός ο στόχος;» και η κομμουνιστική συλλογικότητα καταλήγει «ω, νάτη μας προσμένει στον κόσμο η Διεθνής».  Έχουν δίκιο και οι δυό. 

___________

[1] Σε μετάφραση και με εισαγωγικό σημείωμα του Γεράσιμου Λυκιαρδόπουλου, εκδόσεις Ύψιλον, 2011. Περιέχει κείμενα των Albert Einstein, Sigmund Freud, Ernst Junger, Hans Ostwald, Ομάδα "Σπάρτακος", Joseph Goebbels, Ludwig Bauer, Alfred Döblin, Heinrich Mann, Stefan Zweig.

Σχόλια

Σχόλιο από: Β.

Γράφεις: Η συνεργασία των γερμανών Σοσιαλδημοκρατών της πλειοψηφίας με τα προφασιστικά Freikorps στη δολοφονία του Λήμπκνεχτ και της Λούξεμπουργκ συμβόλισε στο διηνεκές αυτό το γεγονός... Η ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της εξέλιξης. Η ανωριμότητα των μπολσεβίκων, η απίστευτη αντιπατριωτική τους τρέλα, η απλοϊκότητά τους, που τους οδηγούσε να πορεύονται με χονδροειδή «σχήματα» περί του κοινωνικού.. 

Οι μπολσεβίκοι του Λένιν καθόλου δεν ήταν στην άλλη όχθη. Επί της ουσίας ήταν βαθύταταπατριώτες και εθνικιστές, όχι με την παραδοσιακή έννοια, αλλά με την προσπάθεια υπεράσπισης των κεκτημένων και τηνιδεολογικοποίηση αυτής της ηθικής ταπεινής αλλά αντεπανααστικής προσπάθειας. 

Ξεχνάς ότι η Συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ υπήρξε το αποκορύφωμα της πατριωτικής λογικής. Στο όνομα της υπεράσπσισης της πατρίδας δηλαδή των ελεγχόμενων εδαφών από το Κόμμα, ο Λένιν ξεπούλησε όλη την Ουκρανία και την Κριμαία, αλλά και τον Καύκασο (Καρς-Αρνταχάν) και Ανατολικό Πόντο στους Γερμανούς και τους Νεότουρκους. Με τη Συνθήκη αυτή η Επανάσταση στη Ρωσία αποχώρησε εθελοντικά από τις ευρωπαίκές εξελίξεις και άφησε τα κινήματα (Σπαρτακιστές κυρίως) να κατακρεουργηθούν από τους αντιπάλους.... 

Σχόλιο από: dmpa12p

Η “ψευδής συνείδηση” (και ακριβώς αυτό είναι το έθνος ως τέταρτη μονοθεϊστική θρησκεία) είναι μια απολύτως υλική πραγματικότητα. Το ότι οι σκέψεις-απόψεις μας καθορίζουν το συναίσθημα και την συμπεριφορά μας είναι βασική παραδοχή της σύγχρονης γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας, σχετίζεται δε με κάτι που είχε παρατηρηθεί από την αρχαιότητα, συγκεκριμένα τους στωϊκούς, ότι δεν είναι τα γεγονότα αυτά καθεαυτά που μας “ταράζουν” αλλά η ερμηνεία που δίνουμε στα γεγονότα. Αυτή η παραδοχή δεν φτάνει στο ακραίο νιτσεϊκό ότι “δεν υπάρχουν γεγονότα αλλά μόνο ερμηνείες” και νομίζουμε συμβιβάζεται με το μαρξιστικό ότι οι κοινωνικές συνθήκες-σχέσεις καθορίζουν την συνείδηση, η οποία καθορίζει μετά απολύτως υλικά πράγματα όπως η συμπεριφορά. Υπάρχει από παλιά ενδομαρξιστική διαμάχη περί της έννοιας της ψευδούς συνειδήσεως, δυστυχώς (κατά την γνώμη μας) η μαρξιστική πλειοψηφία την θεωρεί ιδεαλιστική παρέκκλιση. Ο Lukacs αποκήρυξε τον εαυτό του και το “Ιστορία και ταξική συνείδηση”, ο I.Meszaros επιπλήττει τον Adorno για την ταύτιση ιδεολογίας και ψευδούς συνειδήσεως, ακόμη και ο Zizek της επιτίθεται κατηγορώντας τον ίδιο τον Marx ενώ άλλοι κατηγορούν τους οπαδούς της έννοιας με το επιχείρημα ότι πουθενά στον Marx δεν υπάρχει ο όρος. Το θέμα είναι πολύ περίπλοκο για ένα σχόλιο. dmpa12p

Σχόλιο από: Μ.Τ.

Λόγια, λόγια, λόγια... Ακούγονται καλά για όσους έχουν ακόμη δουλειά κι ασφάλιση, τσιμπάνε λιγότερο ή συμπαθητικούς μισθούς σε ευρώ, στη χρεοκοπημένη Ελλάδα όπου πολλές χιλάδες άλλων είμαστε άνεργοι, χωρίς ασφάλιση και χρεωμένοι στην εφορία για το σπίτι όπου ζούμε. Οι πρώτοι έχουν άφθονο χρόνο και δυνατότητες να παλεύουν για το σοσιαλισμό με τους άλλους ευρωπαίους εργαζόμενους, και 100 χρόνια να κάνει να έρθει, και ποτέ να μην έρθει. Οι δεύτεροι απλά θα ψοφήσουμε όπου νάναι. 

Για να έχουν οποιοδήποτε νόημα όλα αυτά τα αντιδιασταλτικά περί πατριωτισμού-εθνικισμού και ταξικότητας (που προφανώς δεν ενδιαφέρουν ούτε εσάς ούτε εμάς πρωτίστως στο όνομα της 28ης Οκτωβρίου αλλά στο όνομα της πολιτικής που πρέπει να ακολουθήσει η χώρα και η αριστερά), πρέπει να ξεκινήσετε από μια σοβαρή μελέτη-αναγνώριση των βασικών στοιχείων του πλαισίου και των όρων της κρίσης αφενός του Μεσοπολέμου και αφετέρου της παρούσας. Όταν το δούμε αυτό από το ΣΥΡΙΖΑ και τα στελέχη του, ξανασυζητάμε.

Σχόλιο από: red reader

ο σ.Λάσκος κάνει ένα βήμα στη σωστή κατεύθυνση και επιτέλους ακόμα ένας μαρξιστής αξιοποιεί και τον Μπ.Αντερσον. Δυστυχώς, στο δια ταύτα μας προτείνει να κάνουμε γαργάρα τον επιθετικό αντιεθνικιστικό αγώνα γιατί θα χασουμε.. 

Είναι σαν να κατανοείς επιστημονικά και πολιτικά ένα φαινόμενο αλλά να αρνείσαι τη μαρξιστική μέθοδο στη ρίζα της Πατριαρχίας του Μπόρνεμαν. Ή σαν αναλογία, το να βάζεις μπροστά από τα επαναστατικά σου ιδεώδη τον άμεσο πολιτικό αγώνα ταξικής συνεργασίας και ιδεολογικού αναχωρητισμού..

Σχόλιο από: aftercrisis

Διακρίνονταν όντως οι Ρώσοι (και Ουκρανοί και άλλοι) μπολσεβίκοι κυβερνώντες της πρώτης φάσης (1917 - 1921) από κάποιου είδους αντιπατριωτική τρέλα; 

Πολλά στοιχεία συνηγορούν, π.χ. η συνθήκη του Μπρέστ Λιτόφσκ. Ωστόσο, οι στρατιωτικές και πολιτικές καταστάσεις ήταν τέτοιες που πρέπει να λάβει κανείς υπόψη πολλούς παράγοντες, πριν βγάλει συμπέρασμα. 

Άλλα γεγονότα και κυρίως ο Πολωνο-Σοβιετικός πόλεμος (1919–21), που έληξε με την συμφωνία της Ρίγας, δίνει άλλη διάσταση και παρακινεί σε άλλες πιθανές αξιολογήσεις. Το ίδιο και ο διμέτωπος πόλεμος της Εσθονίας κατά Γερμανών και Σοβιετικών. Οι χώρες αυτές ήταν ανέκαθεν τυπικό πεδίο άσκησης της ιμπεριαλιστικής πολιτικής τως Τσαρικής Ρωσίας. Πόσο ακραία είναι η υπόθεση, ότι αυτή η ιστορία που συνεχίσθηκε, ακόμη και στη φάση εκείνη, ήταν ένα είδος γέφυρας που συνεχίσθηκε μετά, με τον Μολότωφ και τον Ribbentropp και με τον τρίτο στην ιστορία απο κοινού διαμελισμό της Πολωνίας (1939);

Σχόλιο από: aftercrisis

Για τη συνολική εικόνα, θα προσθέσω και κάτι άλλο: 

Εκτός από την στάση της πλειοψηφίας των (ενιαίων) Σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων υπέρ της εμπλοκής στον Μεγάλο Πόλεμο, και την στάση της (μετέπειτα ανεξάρτητης) αριστερής μειοψηφίας - μπολσρβίκοι κτλ, υπήρξε και η επίσης αντιπολεμική τρίτη τάση, που όμως παρέμεινε στην Β Διεθνή. Με κύριους εκπροσώπους τον λεγόμενο «Αυστρομαρξισμό» των Μπάουερ, Ρέννερ κτλ. 

Έχει σημασία να την αναφέρουμε, δεδομένου ότι «ερχόταν από μακριά»: Είχε προυπάρξει η οξεία διαφωνια και σύγκρουση του Οττο Μπάουερ και της Λούξεμπουργκ αφενός με τον Κάουτσκυ και τον Λένιν αφετέρου, για το εθνικό κράτος και την πολυεθνική συνύπαρξη μέσα σε Ομοσπονδιακά κράτη. Ως προς το λεγόμενο «εθνικό θέμα», τα μέτωπα των αντιθέσεων μάλλον διέσχιζαν τις δύο βασικές πτέρυγες του εργατικού κινήματος, την μεταρρυθμιστική και την επαναστατική, «μενσεβίκους» και «μπολσεβίκους». 

Μια τέτοια οπτική εξηγεί καλύτερα νομίζω όσα επακολούθησαν μετά το 1925. Η εκδοχή ότι οι μεταρρυθμιστές υπήρξαν γενικά «πατριώτες», ενώ οι επαναστάτες «απάτριδες», πέρα από θεωρητικές ασάφειες, έχει εναντίον της πολλά πραγματολογικά στοιχεία.

Σχόλιο από: Left G700

—Δεν θα απαντήσει ο Λάσκος στον/στην Β που του υπενθυμίζει αυτό που ‘‘ξέχασε’’; 

—Θα απαντούσε, αλλά… 

—Αλλά φρόντισε να λείπει σε ταξίδι για δουλειές; ;-) 

—Είναι κι αυτό. Αλλά δεν είναι το κύριο. 

—Και ποιο είναι το κύριο; 

—Το κύριο είναι ότι αυτοί οι ‘‘αντισταλινικοί’’ πουλάνε τσαμπουκά μόνο στον Ιωσήφ. Μπροστά στον Λένιν είναι κότες! Δεν μπορούν να τα βάλουν με τον Λένιν, δεν τους παίρνει, πώς το λένε; 

—Και γιατί δεν τους παίρνει δηλαδή; Πεθαμένος άνθρωπος είναι, τι έχουν να φοβηθούν; 

—Ρε μπουμπούνα! Δεν τα βάζουν με τον Λένιν για να μη χαλάσει το (νεο)κομμουνιστικό προφίλ τους! 

Σχόλιο από: aftercrisis

Μια χαρά τα λέει ο Λάσκος, μόνον που απολυτοποιεί τον διαχωρισμό μεταρρυθμιστών και επαναστατών στο ζήτημα πατριωτισμός / διεθνισμός. Στον Πρώτο Πόλεμο (και γενικά στον 20ό αιώνα), υπήρξε και μεταρρυθμιστικός διεθνισμός, όπως και επαναστατικός πατριωτισμός. Αλίμονο, υπήρξε όμως (και υπάρχει!) και επαναστατικός εθνικισμός. Με ή χωρίς εισαγωγικά.

Γνώμη μου είναι ότι στο συγκεκριμένο, σωστοί ήταν ο Όττο Μπάουερ και η Ρόζα Λούξεμπουργκ. Ο Κάουτσκυ και ο Λένιν έκαναν λάθος - που δεν ήταν μόνο θεωρητικό. Γι αυτό άλλωστε αναφέρω τον Ρωσο-Πολωνικό πόλεμο και την εισβολή στην Εσθονία. 

Ο Μεσοπόλεμος, με τη διάλυση των μεγάλων πολυεθνικών κρατών στην Ευρώπη και την κυραρχία των μονοεθνικών κρατών (το επέβαλε ο Γούντροου Ουίλσον) ήταν εποχή ιστορικής οπισθοδρόμησης και βαρβαρότητας. Η ιστορία έβγαλε ετυμηγορία. 

Δεν βλέπω κανένα λόγο να μη τα βάλει ο Λάσκος (ή οποιοσδήποτε άλλος) με τον Β. Ουλιάνωφ, για όσα θέματα εκείνος είχε σφάλμα. Πάπας δεν ήταν.

Σχόλιο από: κάποιος σύντροφος

Τεράστια ζητήματα , απαντημένα με τσιτάτα μέσα σε εισαγωγικά ? 

Πρωτοετής κνίτης έγινε ο σύντροφος Λάσκος ? 

Κάποιος θα έλεγε για την σχέση υπεράσπισης της πατρίδας και Κομμούνας πχ . 

Κάποιος άλλος για την ανεξαρτησία των σοσιαλιστικών κρατών απέναντι στην ΣΕ , και την Άνοιξη της Πράγας . 

Άλλος θα έλεγε για τον Τρότσκι που τράβαγε τα μαλλιά του με τους τροτσκιστές . 

Άλλως θα αποτιμούσε την στάση των 2 τροτσκιστικών φραξιών στην Κατοχή , η μια ήταν σωστή . 

Άλλως θα μίλαγε για το ποια κόμματα δικαιώθηκαν μετά το Ρίμπεντροπ - Μολότοφ . Αυτά που κατάλαβαν το διακύβευμα και επέμειναν ή όσα είπαν δεν μας αφορά ο πόλεμος ? 

άλλος δεν θα έκανε μια απλή αναφορά στον Γκράμσι , που ,πάλι καλά , δεν είναι για πέταμα . 

επίσης , συνήθως , ένα κείμενο που λέει σε όλη την έκταση ότι δεν μας χρειάζεται αναφορά στο έθνος , μετά δεν πετάει ότι χρειάζεται αναμέτρηση μαζί του . Με ποιον τρόπο προτείνει να γίνει αυτό ο σ ? Απλά προσπαθεί να κρατήσει μια επαφή με τον Γκράμσι και το ρεύμα του πρόσφατου δυτικού μαρξισμού , που δεν αφορίζει την πατρίδα σε καμία περίπτωση . 

μπορούμε να διαβάσουμε και τις αναφορές του Λούτσιο Μάγκριhttp://www.theseis.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1179&Itemid=29 στην παρακμή - καθόλου διεθνιστική - των εθνών κρατών στον σημερινό καπιταλισμό , και να μην ψάχνουμε δικαίωση στο πως διάβασε τις αντιθέσεις ο Λένιν στην Ρωσία της κυριαρχίας των καπιταλιστικων σχέσεων χωρίς όμως να έχουν σταθεροποιηθεί , και χωρίς να υπάρχει καν αυτό που λέμε στον καπιταλισμό εθνική συνείδηση , στην Ρωσία του τότε . 

σίγουρα δεν μπορεί να κλείνουμε με μια προβοκάτσια του Γκέμπελς και να νομίζουμε ότι είπαμε κάτι .Σιγά την απόδειξη ! 

κάποιος σύντροφος

Σχόλιο από: κάποιος σύντροφος

και επειδή το θέμα είναι πάντα η πολιτική γραμμή , πάντα τι λες για σήμερα , να δούμε τι θα ακούσουμε και διαβάσουμε από αύριο , για την Ελλάδα , την ΟΝΕ και την παγκόσμια κρίση . 

γιατί αυτό που καίει εν προκειμένω είναι να αποδείξουμε με προλεταριακή φλυαρία , πως οι κοιτίδες αντίστασης χρειάζονται χαλινάρι , φρένο , ευρωπαϊκή ( προς θεού όχι εθνική ) συνέναιση . 

εκτός και αν οι , πραγματικά αξιόλογοι , σύντροφοι συγγραφείς κάνουν την έκπληξη . 

αλλά αυτά είναι μια άλλη κουβέντα , βασικά η ίδια , τυπικά άλλη όμως . 

μπορούμε επίσης , να πάμε στον Μάρτιο , να συζητήσουμε για την μπολιβιριανή επανάσταση . 

αλλάζουμε την NAFTA , ή φτιάχνουμε την ALBA ? το τσαβιστικό υπόδειγμα ( ότι πιο σύγχρονο , ότι πιο μαζικό και ότι πιο αριστερό έχουμε ) απάντησε με έναν ορισμένο τρόπο . 

εδώ όμως υπάρχει έτοιμο επιχείρημα . 

ααααλλο η Βενεζουέλα . 

ενώ η Ρωσία του 17 είναι ξεκάθαρα το ίδιο .... 

κάποιος σύντροφος

Πηγή Red NoteBook